اقليم شناسي مرز شمالي پشته پرفشار جنب حاره بر روي ايران

Climatology Northern boundary of subtropical high pressure ridge on Iran

با توجه به اهميت و نقش سامانه پرفشار جنب حاره بر روي اقليم ايران، با استفاده از داده‌هاي (روزانه) دوباره تحليل شده NCEP/NCAR تلاش شد، شاخص پشته پرفشار جنب حاره بر روي ايران و براي هريك از ماه‌هاي سال برآورد شود. بدين منظور داده‌هاي ارتفاع ژئوپتانسيل، مولفه مداري و نصف النهاري باد براي ساعت GMT12 طي دوره 52 ساله (1340-1391) و با تفكيك مكاني 5 /2درجه در پنج تراز ارتفاعي(500،600،700،850 و300 هكتوپاسكال‌) ‌اختيار شد. براي اين كار از محدوده عرض جغرافيايي‌0 تا‌ 80 درجه شمالي و طول جغرافيايي‌10 تا‌ 120درجه شرقي بهره گرفته شده است. نتايج اين پژوهش نشان داد كه موقعيت مرز شمالي پشته در تراز400 هكتوپاسكال و بالاتر و نيز 850 هكتوپاسكال و پايين تر قابل رؤيت نيست. بنابراين سه تراز در دسترس كه حاكميت پشته در آن قابل تشخيص و نيز داده‌هاي آن در دسترس است، ترازهاي 700 ، 600 و500 هكتوپاسكال است. در بررسي ماهيت پشته پرفشار جنب حاره مشخص گرديد با جهش نصف‌النهاري خط پشته در ماه خرداد، فصل تابستان براي بيش‌تر مناطق جنوبي كشور فرا مي‌رسد. همچنين از ماه آبان تا پايان ارديبهشت، فشارزياد جنب حاره از سرزمين ايران كاملا عقب نشيني كرده و سطح زيرين آن به حداقل ممكن مي‌رسد. محاسبه تعيين مرز شمالي پرفشار جنب حاره نشان داد كه حاكميت اين سامانه تا بالاتر از عرض‌هاي 40 درجه شمالي گسترش يافته است. ‌يافته‌ها همچنين نشاندهنده آن است كه، ‌اين سامانه از سمت جنوب غرب و بصورت زبانه‌اي از طريق پرفشار عربستان وارد كشور مي‌شود. بر اساس اين نتايج، وردايي زماني پشته پرفشار جنب حاره بر روي ايران، باعث تغيير فصل و تنوع آب و هوا در كشور مي‌شود.