نقش جرم حرارتى خاك در كنترل شرايط محيطى ساختمان

ايرانيان باستان در مناطقى با توپوگرافى مناسب و زمين مستحكم از خاصيت جرم حرارتى زمين براى فراهم آوردن شرايط حرارتى مناسب در تابستان و زمستان هاى سخت استفاده مى كرده اند. براى بررسى اين موضوع و تعيين ميزان كارايى فضاهاى زيرزمينى در مناطق گرم و خشك ايران، در اين مقاله به تحقيق ميدانى در تعدادى از بناهاى تاريخى شهر كاشان در تابستان و زمستان 1390 و زمستان 1392 پرداخته شده است. براى دستيابى به اين هدف زيرزمين هايى با عمق هاى متفاوت (3-، 6-،12- ، و 14- متر) براى برداشت اطلاعات انتخاب و سپس از دستگاه هواشناسى كسترل براى جمع آورى داده ها در اين فضاها استفاده شد. همچنين براى ثبت اطلاعات محلى، يك دستگاه هواشناسى نيز به صورت ثابت و مرجع، روى بام نصب گرديد. براى مقايسة شرايط گرمايى فضاهاى انتخابى با شرايط آسايش گرمايى انسان در داخل ساختمان، از نمودار زيست اقليمى ساختمانى گيوانى استفاده شد. نتايج اين بررسى نشان داد كه، زمانى كه دماى هواى محلى در روز و شب تابستان بين 27 تا 43 درجة سانتى گرادست، دماى هوا در زيرزمين هاى مختلف بين 23 تا 29 درجة سانتى گراد است. در زمستان در حالى كه دماى هواى محلى بين 3 تا 14 درجه در شب و روز متغير است، دماى هوا در زيرزمين ها بين 10 تا 14 درجة سانتى گراد و تغييرات كم آن مرتبط با عمق زيرزمين يا امكان تبادل هوا با بيرون است. اين امر نشان دهندة تأثير مهم جرم حرارتى خاك بر كنترل تغييرات دمايى در تابستان هاى داغ و زمستان هاى سرد منطقة خشكى نظير كاشان است.