كاهش آسيب پذيرى خوابگاه هاى دانشجويى دانشگاه شهيد بهشتى در برابر آتش سوزى و زلزله

خوابگاه هاى دانشجويى به دلايل استفادة شبانه روزى، تراكم جمعيت، نوع چيدمان مبلمان، تجهيزات و جانمايى تأسيسات برودتى حرارتى، در معرض آسيب هاى ناشى از حوادث غيرمترقبه، خصوصاً آتش سوزى و زلزله، هستند. اين امر با توجه به فقدان برنامة مديريت بحران و آشنا نبودن دانشجويان و كاركنان در چگونگى مواجهه با شرايط اضطرارى و حفظ ايمنى، ممكن است تلفات و خسارات جبران ناپذيرى را موجب شود. با توجه به استقرار خوابگاه هاى برادران و خواهران در ضلع شمالى سايت دانشگاه شهيد يهشتى و عبور گسل شمال تهران از منطقه، لزوم تدوين برنامه كاهش آسيب پذيرى و مواجه با سوانح امرى اجتناب ناپذير است. اگرچه مقاوم سازى سازه اى ساختمان ها تا حدود زيادى احتمال تخريب را كاهش مى دهد، ليكن به دلايل گوناگون، ازجمله نياز به بودجة فراوان، امكان تعليق روند آموزشى، و زمان بر بودن عمليات ساختمانى، اين امر به ندرت عملى است. علاوه بر اين، چنانچه ساكنين با رو شهاى تخلية اضطرارى آشنا نباشند، به هنگام تخليه سردرگم مي شوند، حتي در ساختمان هاي مقاوم، امكان خسارات و تلفات هست. بنابراين در سال هاي اخير، به كاهش آسيب پذيري فضاهاي خوابگاهي پرجمعيت از نظر غير سازه اي و مديريتي توجه ويژه اي شده است، زيرا هم كم هزينه است و هم تمهيدات مقاوم سازي عناصر غير سازه اي و آموزش ساكنين و مسئولين ساختمان و تدوين برنامه بحران براي واكنش مناسب در شرايط اضطرار، موجب كاهش تلفات مي شود. روش پژوهش مقاله ي توصيفي- تحليلي و از نوع پيمايشي است و ساختمان ها از طريق ارزيابي سريع بصري مطالعه مي شوند. به اين منظور ساكنين خوابگاه ها به گروه هاي دانشجو، مسئولين و نيروي خدماتي دسته بندي و ضمن ضمن شناخت آسيب پذيري هاي موجود، با مصاحبه هاي عميق و تكميل پرسش نامه، ميزان آگاهي كاربران در مواجهه با شرايط اضطراري، با استفاده از روابط همبستگي، تحليل شده اند. همچنين با روز آمد كردن نقشه ي بلوكهاي خوابگاه ها، ضمن پايش دقيق موارد آسيب پذير، ميزان خطرپذيري چيدمان، چگونگي اتصال مبلمان به كف و سقف، تيغه هاي جداكننده، الحاقات غير سازه اي، راهروهاي طبقات، و تاسيسات اضطراري در شرايط بحران، هنگام تخليه سريع جمعيت ساكن، مطالعه شده اند. نتيجه گيري مقاله در قالب عرضه راهكارهاي كاربردي انطباق چارت تشكيلاتي با سامانه فرماندهي حادثه و همچنين كاهش آسيب پذيري هاي غيرسازه اي و تهيه نقشه هاي تخليه اضطراري است. بنا بر اين توصيه مي شود كه در بخش مديريتي، ساكنين و مسئولين خوابگاه ها با گذراندن دوره هاي آموزشي و برنامه هاي تمريني، آمادگي لازم را كسب كنند. اين امر با همكاري واحد مديريت بحران ناحيه يك شهرداري تهران و همچنين مراكز هلال احمر، آتش نشاني، حراست دانشگاه، و معاونت دانشجويي ميسر است. افزون بر اين، همه عناصر آسيب پذير غير سازه اي شناسايي و مقاوم سازي، هم زمان دانشجويان با شركت در برنامه هاي آشنايي با مديريت بحران، در هر نيم سال تحصيلي، با مقولات امداد اوليه، برخورد هوشيارانه با آتش سوزي، تخليه اضطراري، و ديگر نكات ايمني آشنا مي شوند. به نظر مي رسد كه يافته هاي پژوهش قابل تعميم به ساير خوابگاه هاي دانشجويي را، با توجه به ويژگي هاي ساختماني و اجتماعي و منطقه اي، دارند.