طراحي شهري پايين به بالا (مفاهمه اي) تدوين دستوركار فرآيند طراحي شهري مشاركتي با رويكرد شارت نمونه موردي: طرح احداث ايستگاه مركزي مترو در ميدان ساعت تبريز

ميدان ساعت به عنوان مركز منطقه فرهنگي و تاريخي شهر تبريز، از گذشته به عنوان مركز ارتباط محلات اعيان نشين شهر محسوب مي شود. به نحوي كه اكثر اهالي آن تعلق خاصي را نسبت به آن محل احساس مي كنند و با توجه به تغييرات تدريجي در آن محل، تعداد زيادي از كسبه از گذشته در آن محل ساكن هستند و اين مشاغل دست به دست به پسران آنها منتقل مي شود، كه باعث ايجاد انس و الفت خاص آن افراد به اين محل شده است. اما متاسفانه طي چند سال اخير به دليل شناسايي بخشي از آن محل در زمره ي بافت هاي فرسوده و احداث ايستگاه مركزي مترو، شهرداري تصميم به تخريب تعداد زيادي از مغازه ها گرفته كه موجب نارضايتي و به گفته خود كسبه آواره شدن آنها گرديده است. اين در حاليست كه، طي چند دهه گذشته هزينه هاي بسيار سنگيني در نظام هاي برنامه ريزي جهان معاصر بدليل تحميل ارگان هاي حكومتي، منطقه اي و محلي با اتكاء بر رويكرد حاكميت "بالا به پايين" پرداخت شده است. اما، بدليل انقطاع و بيگانگي اجتماع محلي و حكومت، بدليل توزيع ناعادلانه قدرت عملاً با تسليم شدن سرمايه هاي اجتماعي و احساس ضعف و بي قدرتي جامعه در برابر حاكميت مواجه مي شويم. بر اين اساس، در اين مطالعه، با هدف تبيين "فرآيند طراحي شهري مشاركتي" تلاش شده كه، با تمركز بر فرآيند و تاكيد بر سرمايه هاي اجتماعي و نگرشي دارايي مبنا، مشاركت واقعي ساكنين محلات محقق شود. بنابراين، الگوهاي عملياتي طراحي شهري رايج در ايران به همراه روش هاي مشاركت براي شرايط موجود مناسب سازي شده است. يافته هاي اين مطالعه نشان مي دهد، اين الگو امكان تعامل گروهي، فرصت كشف دقيق و واقعي مسائل و قابليت هاي فضاهاي مختلف را فراهم مي كند. و شهروندان نقش فعالي در فرآيند تهيه طرح به عهده مي گيرند