تبيين ابعاد حريم در روابط فضاهاي داخلي مسكن ايراني‌ـ اسلامي با استفاده از فرايند تحليل سلسله‌مراتبي

حريم مفهومي در روابط انساني است، با نمود ارزش‌هاي اسلامي، كه اين موضوع حائز اهميت بودن و جايگاه آن را در مسكن ايراني‌ـ اسلامي نشان مي‌دهد. حريم در دورۀ معاصر، با توجه به تأثيرپذيري روابط داخلي مسكن از نمونه‌هاي غربي در طراحي اوليه و همچنين به بهانۀ طرح انعطاف‌پذير مسكن، در ساختار طراحي‌هاي فعلي ارزش بيشتري دارد، درواقع درك صحيح از ابعاد حريم در مسكن اجازۀ تغييرات و انعطاف در فضاهاي داخلي را محدود مي‌كند. با اعمال حريم، گزينه‌هاي انتخابي به تعداد نمونه‌هاي غربي در تغييرات پلان نخواهد بود. در اين پژوهش ابعاد حريم در روابط فضاهاي داخلي مسكن ايراني‌ـ اسلامي، به منظور درك تحليل چگونگي هم‌جواري فضاها از حيث هدف كاربردي تبيين گرديده و به منظور عرضۀ يك مباني طراحي، رعايت حريم فضاها در گستره‌اي از نظرات كارشناسان در چهار بعد حريم ديداري، شنيداري، بويايي، و حركتي بررسي شده است. در اين پژوهش، با فرض اين موضوع كه در مسكن ايراني‌ـ اسلامي، به منظور رعايت حريم داخلي، همۀ فضاها بر هم تأثيرگذارند و هيچ‌يك نمي‌توانند به صورت مستقل اثرگذار باشند، از طريق تعيين اولويت‌هاي هم‌جواري فرضيۀ ثابت و ميزان و اولويت اثرگذاري، با روشي تحليلي و سلسله‌مراتبي دنبال شد، چهار بعد حريم معيارها و فضاهاي داخلي مسكن و گزينه‌هاي پژوهش تعيين شدند و در مرحلۀ اول با روش پيمايشي، از طريق پرسش‌نامه و نظر‌سنجي از فقها وكارشناسان علوم اسلامي، با روش تحليل سلسله‌مراتبي و تحليل نرم‌افزاري Expert choice، رعايت حريم ديداري در فضاي داخلي مسكن، با وزن نهايي 465/0، در رتبۀ اول تعيين شد و در مرحلۀ دوم پيمايش با نظر خبرگان معماري اسلامي و روش تحليلي فوق، اولويت ارزشي رعايت هم‌جواري فضاها نسبت به هم و درنهايت به صورت مجزا نسبت به همۀ ابعاد حريم مشخص شد. درواقع نگرش اصلي بر اين است كه، اين پژوهش بتواند در درستي هم‌جواري طراحي فضاهاي داخلي مسكن مفيد گردد و بايدها و نبايدهاي هم‌جواري‌ها را، به صورت كمي، در قالب استانداردي قابل‌تعميم بيان كند.