تجديد حيات مبتني بر فرهنگ و اوقات فراغت، معرفي چارچوبي مفهومي براي احياي عرصه‌هاي رو به افت مراكز شهرها

«مراكز شهرها»، اين هسته­هاي اوليۀ شكل­گيري شهرها، از اواخر قرن بيستم به دلايل گوناگوني مبتلابه افت كالبدي، اجتماعي، و اقتصادي شده­اند. همچنين تغييروتحولات حاصل از نيروهاي جهاني شدن و گذار از اقتصاد صنعتي به پساصنعتي و خدمات‌ـ‌ محور و «چرخش فرهنگي»‌ــ تغيير تلقي از «فرهنگ» و از «هنر و ميراث»، به «ثروت»ــ و شكل‌گيري اقتصاد مبتني بر فرهنگ، از دهۀ 1980 منجر به تغييراتي در اقتصاد شهرها، فضاهاي متروكۀ مراكز شهري، و به طور كلي ساختار فضايي شهرها شده است. در چنين شرايطي، عوامل مرتبط با فرهنگ و اوقات فراغت دارايي‌اي ارزشمند در اقتصاد نوين و روشي اصلي در تجديد حيات عرصه­هاي رو به افت مراكز شهري شده و نقشي محوري يافته‌اند. «تجديد حيات مبتني بر فرهنگ و اوقات فراغت» الگويي جامع و يكپارچه از مشاركت فعال فضاها و فعاليت­هاي فرهنگي و اوقات فراغت به منزلۀ محرك اصلي و پيش­برنده در فرايند تجديد حيات شهري است كه، با تلفيقي از راهبردها و كاربست عناصر و عوامل گوناگون، به احياي عرصه­هاي رو به افت شهري مي­انجامد. در اين ميان، رويكرد آفرينش «مناطق فرهنگي»، كه جامع­ترين ابزار كاربردي تجديد حيات مبتني بر فرهنگ و اوقات فراغت است، به طور ضمني ساير عناصر اين‌گونه از تجديد حيات را در بطن خود دارد و همچنين، به دليل تناظر عناصر مورد نياز با قابليت­هاي موجود در عرصه­هاي رو به افت مراكز شهري، رويكردي مناسب و درخور براي تجديد حيات اين عرصه­هاي ارزشمند ميراثي محسوب مي­گردد. در اين مقاله سعي بر آن است كه با روش توصيفي‌ـ تحليلي و با بررسي و تحليل متون (روش اسنادي)، به تبيين اصول تجديد حيات عرصه­هاي مركزي شهرها پرداخته شود و با معرفي راهبردها و عناصر كاربردي تجديد حيات مبتني بر فرهنگ و اوقات فراغت، رويكرد جامع مناطق فرهنگي براي تجديد حيات عرصه­هاي رو به افت مراكز شهري معرفي شود و در انتها نيز چارچوب مفهومي معيارها و نشانگرهاي آفرينش مناطق فرهنگي در اين عرصه­ها عرضه گردد.