بازشناسي و اولويت‌بندي معيارهاي انعطاف‌پذيري در طراحي مسكن آپارتماني ايران

يكي از نيازهاي اوليۀ بشر مسكن است كه نقش اساسي در تأمين حس رضايتمندي او دارد. رشد جمعيت دهه‌هاي اخير در ايران و لزوم ايجاد انبوه مسكن سبب كاهش كيفيت و مطلوبيت طراحي‌ها گشته است و تصميم‌گيرندگان اين عرصه، با توجه به اهدافي كه دارند، كمتر به دنبال پاسخ‌گويي به مهم‌ترين موضوع، يعني نياز استفاده‌كننده، هستند و در بهترين حالت ممكن از موضع يك تأمين‌كنندۀ مسكن و نه يك طراح، تنها به مجموعه نيازهاي اوليۀ يك خانوادۀ معمولي توجه مي‌كنند. طراحي مجتمع‌هاي مسكوني امروزي، به دليل نبود توجه به نيازهاي انساني، زندگي فردي و اجتماعي ساكنين را با مشكلاتي مواجه كرده است. يكي از همين مشكلات فقدان انعطاف‌پذيري در طراحي فضاها است، بدين معني كه فضا قابليت سازگاري با تغيير شرايط زندگي ساكنين را ندارد يا به ‌اصطلاح، مسكن امروز يك فرد پاسخ‌گوي نيازهاي فرداي او نيست. در اين تحقيق با هدف ارتقاي كيفيت انعطاف‌پذيري در طراحي مجموعه‌هاي مسكوني، ابتدا با استفاده از اسناد و مطالعات كتابخانه‌اي به بازتعريفي از معيارهاي طراحي مسكن منعطف پرداخته شده است تا چارچوبي نظري براي انعطاف‌پذيري به دست آيد. در گام بعدي با در نظر گرفتن معيارهاي اين چارچوب، نمونه‌هايي از مسكن آپارتماني در تهران بررسي و تحليل و وضعيت انعطاف‌پذيري در اين نمونه‌ها ارزيابي شده است. درنهايت با استفاده از نظر متخصصين و صاحب‌نظران عرصۀ طراحي مسكن و از طريق پرسش‌نامۀ مقايسۀ زوجي و فرايند تحليل سلسله‌مراتبي AHP و با استفاده از نرم‌افزار Expert Choice اين پارامترها اولويت‌بندي و مناسب‌ترين راهكارها براي طراحي انعطاف‌پذير در مسكن آپارتماني ايران تعيين گرديده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه در اولويت‌بندي معيارها، طراحي معماري مهم‌ترين معيار است و بعد از آن سيستم ساختاري، تجهيزات، مبلمان، و فضاهاي خدماتي در جايگاه‌هاي بعدي هستند. اين نتايج اثرگذارترين مؤلفه‌هاي انعطاف‌پذيري در طراحي مسكن ايراني قلنداد مي‌شوند.