بيمارستان صحرايي ضد انفجار در ايران (تجلي ياريگري دانش طب و مهندسي نظامي در پشتيباني درماني مجروحان)

در جنگ تحميلى عل ىرغم محدودي تهاى فراوان، بخصوص در ترابرى و امكانات، پشتيبانى درمانى موفقى شكل گرفت و درنهايت يكى از پيچيده ترين و ناشناخته ترين جنبه هاى مديريت و برنامه ريزى، يعنى بيمارستان صحرايى » مديريت امداد به مجروحان، در طراحى و ساخت تجلى يافت، بيمارستانى در تيررس دشمن، با داشتن امكان « ضد انفجار عمل هاى جراحى حساس در آن. با توجه به سوابق درخشان پشتيبانى درمانى در ايران از يك سو و انقطاع از اندوختة تاريخى به دليل پي ريزى بسترهاى وابستگى در مهندسى و طب نظامى در دوران پيش از انقلاب اسلامى از سوى ديگر، اين موفقيت اهميت ويژه اى مى يابد. پشتيبانى از مجروحين نبرد در آن زمان حداقل نيازمند همكارى دو تخصص مهم طب نظامى و مهندسى نظامى با يكديگر در فضاى اجتماعى دفاع در ايران بود. اين همكارى به خوبى و در بيمارستان هاى صحرايى با عرضة بهترين خدمات ممكن صورت گرفت. روش تحقيق در اين پژوهش در درجة اول مبتنى بر مشاركت مستقيم و كار ميدانى گستردة نويسندة مسئول در ساخت بيمارستان صحرايى در زمان جنگ تحميلى است. پس از آن نيز به بررسى و مطالعة كتابخانه اى در زمينة موضوع و مراجعه به اسناد دست اول پرداخته شده است. در اين مقاله ابتدا پيشينة امر پشتيبانى درمانى و بسترهاى وابستگى در مهندسى و طب نظامى در دوران پيش از انقلاب اسلامى، و سپس سطوح پشتيبانى درمانى و سير اقدامات مهندسى نظامى متناسب با آن، از آغاز تا فرجام جنگ تحميلى بررسى شده است. بر اساس يافته ها پاسخگويى به مسئلة « مجروحيت » در فضاى اجتماعى دفاع سبب شد كه خلاقيتى بى نظير در طب و مهندسى نظامى، يعنى طراحى و ساخت بيمارستان صحرايى ضد انفجار در خطوط اول جبهه شكل گيرد كه در جنگ هاى مدرن دنيا سابقه نداشت. روند بهبود مستمر در همة مراحل پشتيبانى درمانى، بخصوص در رشد مهندسى نظامى مرتبط با طب نظامى، قابل مشاهده است. تجارب متعدد اوليه در زمينة پشتيبانى درمانى، از برپايى چادر گرفته تا نصب كانكس صحرايى ، مقدمات بيمارستان صحرايى ضد انفجار» لازم را براى ارتقاى پشتيبانى درمانى و طراحى و ساخت كه نيازى حياتى در جنگ تحميلى بود، فراهم كردند.