بررسي ميزان اثر و نقش پوشش گياهي بر متغيرهاي تعيين كنندة آسايش حرارتي فضاي باز مطالعة موردي: اقليم گرم و خشك سيستان

فضاي باز عرصه‌اي براي بسياري از فعاليت‌هاي روزمره، و بهبود وضع زندگي در محيط‌هاي باز، يكي از مهم‌ترين مباحث معماران و شهرسازان است. پژوهش حاضر تلاش كرده است تا با توجه به ضرورت و نياز رواني انسان به حضور در فضاهاي باز و اهميتي كه در برقراري آسايش در اين‌گونه فضاها يك براي حضور طولاني‌تر و با كيفيت‌تر افراد احساس مي‌شود، ضمن بررسي و شناخت ويژگي‌هاي ساختاري فضاي سبز، عوامل مؤثر در ايجاد و تعديل شرايط آسايش حرارتي در فضاي بازِ متأثر از فضاي سبز را مورد كنكاش قرار داده و ميزان اثر هر عامل را مشخص كند. انتخاب منطقة سيستان در اقليم گرم و خشك حاشية كوير واقع در شرق ايران كه امروزه به علت خشك‌سالي دست‌خوش تغييرات اقليمي زيادي شده است به منظور نمونة مطالعاتي، انتخابي مناسب در بين مناطق گرم و خشك ايران به حساب مي‌آيد. بنابراين هدف اصلي اين مقاله بررسي و كشف عوامل مؤثر بر پوشش گياهي در ايجاد آسايش حرارتي فضاي باز در اقليم گرم و خشك سيستان و تعيين ميزان اثر هر يك از عوامل به منظور بهبود وضع خرداقليمِ سبز است. برداشت‌هاي ميداني در 29 مكان و دو محوطة متفاوت (فضاي سبز محض، و تركيبي از فضاي سبز و ساختمان) در نزديكي يكديگر در دانشگاه زابل توسط دستگاه‌هاي هواشناسي Kestrel ،WBGT و TES در گرم‌ترين روزهاي سال در تير و مرداد 1395 با فواصل زماني 3 ساعته و در سه مقياس اقليم خرد، اقليم محلي، و اقليم شهري انجام گرفت. پارامترهاي دماي هوا، رطوبت نسبي، سرعت جريان باد و دماي كروي در هريك از نقاط تعيين‌شده برداشت و ميانگين دماي تابشي نيز با استفاده از داده‌هاي فوق محاسبه شد. در نهايت تحليل آماري و منطقي روابط بين متغيرهاي حاصل از كار ميداني به كمك نرم‌افزار Minitab و با استفاده از معيار آسايش گرمايي فضاي باز WBGT انجام پذيرفت. بر اساس تحليل‌هاي انجام‌يافته و با بررسي وضعيت پارامترهاي مؤثر بر آسايش حرارتي، مشاهده شد كه فضاي سبز در محل خود وضعيت محيطي را بهبود بخشيده و در مجموع مي‌تواند شرايط آسايش حرارتي فضاي باز را تعديل كند، اما بلافاصله با عبور از فضاي سبز شرايط محيطي به وضعيت قبل برمي‌گردد. علاوه بر آن بيشترين اثرگذاري فضاي سبز از بين پارامترهاي محيطي، بر سرعت باد و ميانگين دماي تابشي ديده شد. مقايسة مقياس‌هاي مختلف اقليم نيز نشان داد كه شرايط آسايش حرارتي در اقليم خرد در زمان و مكان مورد مطالعة اين تحقيق، مناسب‌تر از شرايط اقليم شهري، و اقليم شهري مناسب‌تر از اقليم محلي است.