منظر طبيعي به مثابة مقصد؛ تحليلي از ابعاد اجتماعي «سبزراه»

چنين تصور مي‌شود كه حيات رسمي سبزراه‌هاي طراحي‌شده هم‌زمان با رسميت يافتن حرفة معماري منظر به مثابة يك پيشه و از اوايل قرن نوزدهم آغاز شده است. اما شواهد بيشماري در تاريخ وجود دارد كه نشان مي‌دهد انسان در همة فرايندهاي مربوط به آباداني سرزمين به اين پديده توجه كرده است. امروزه با توجه به تعاريف برنامه‌ريزان و معماران از واژة سبزراه اجزاي متفاوتي به اين عنصر منظري افزوده شده است. بعلاوه، ناهمگوني در مفهوم سبزراه پيش از اين موجب شده بود كه فهرست يكساني از اهداف و انتظارات براي ابداع آن در تجارب جهاني در اختيار نباشد. به اين سبب و با در نظر گرفتن دقت نظري كه در پژوهش‌هاي جاري براي روشن شدن وجوه بوم‌شناختي سبزراه مشاهده مي‌شود؛ پژوهش حاضر به وجوه نسبتاً فراموش‌شدة اجتماعي اين عنصر منظري پرداخته است. پرسش دربارة علل اقبال اجتماعي به برخي از اين عناصر منظري در مقابل برخي نمونه‌هاي ديگر، يكي از محورهاي اصلي رسيدن به تعريف دقيق از اين پديده است. در اين مسير تحليل مدارك تاريخي، اسناد تصويري نمونه‌ها و مرورِ مباحث و مجادلات پژوهشي همگي از ضروريات و مباني اين پژوهش بوده‌اند. در نهايت و پس از تحليل تفصيلي آرا و نمونه‌ها، مقالة حاضر نه تنها وجوه اجتماعي متضمن موفقيت و دوام سبزراه‌ها را فهرست كرده بلكه به مدد مرور نمونه‌ها در سيري تاريخي تا به امروز، نحوه و گوناگوني تحقق اين وجوه را نيز بررسي كرده است. نتايج ارائه‌شده مي‌تواند علاوه بر تغيير نگرش در برنامه‌ريزي اين مسيرها، مباني اصيل طراحي سبزراه را احيا و ديدگاه‌هاي نوين را با آن ادغام كند.