عوامل كليدي آسيب‌پذيري مسكن اقشار كم‌درآمد شهري در برابر زلزله نمونه موردي: منطقۀ سۀ شهر ساري

منطقۀ سۀ شهري در بخش جنوبي ساري، در معرض خطرپذيري لرزه­اي بالايي قرار دارد. با توجه به اهميت شناخت آسيب‌پذيري­هاي موجود در برنامۀ كاهش خطرپذيري لرزه­اي، در مقاله حاضر به بررسي و شناسايي عوامل كليدي آسيب‌پذيري مسكن در برابر زلزله احتمالي پرداخته مي‌شود. نتايج حاصل از اين تحقيق را مي‌توان در تدوين راهبردهاي كاهش خطرپذيري پيش از وقوع زلزله و نيز در بازسازي مسكن پس از زلزله به منظور جلوگيري از تكرار شرايط پيشين استفاده كرد. در مقالۀ حاضر پس از بررسي نظريه‌هاي موجود و شناسايي مهم‌ترين ابعاد آسيب‌پذيري مسكن (كالبدي، اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي، و قانوني)، عوامل ايجاد آن در هر يك از ابعاد مذكور، ضمن سنجش نظريات متخصصان و مسئولين، استخراج مي‌شود. در ادامه عوامل شناسايي‌شده از طريق مصاحبه با مردم محلي و مشاهدات دقيق ميداني اولويت‌بندي و از ميان آن­ها عوامل كليدي آسيب‌پذيري مسكن در منطقۀ سۀ ساري استخراج مي‌گردد. اين تحقيق با روش نمونۀ موردي و با استفاده از ابزار مشاهده و مصاحبۀ نيمه‌ساخت‌يافته انجام و انتخاب نمونه­ها بر اساس نمونه‌گيري نظري و تحليل داده‌ها با استفاده از تحليل مضمون صورت مي­گيرد. از مجموع بررسي­ها ده عامل با عنوان عوامل كليدي آسيب­پذيري مسكن در منطقۀ سۀ شهر ساري شناخته شده است. اين عوامل شامل بي‌تفاوتي مردم نسبت به زلزله، باورهاي غلط اهالي، ناآگاهي مردم و استادكاران محلي نسبت به مسائل فني ساخت، ضعف در اجراي مقررات ساخت‌وساز، سودجويي، محدوديت­هاي مالي، نياز به ارزش افزوده، بي­اعتمادي مردم به متخصصين، و نيز بي­اعتمادي آن­ها نسبت به مسئولين است كه در قالب چهار مضمون 1) ضعف آگاهي، 2) ضعف اقتصادي، 3) حكمروايي ضعيف، و 4) بي­اعتمادي دسته‌بندي مي‌شوند. عوامل مذكور بيانگر ضرورت تمركز به ابعاد اجتماعي و سازماني مسكن اقشار كم­درآمد شهري، به منظور كاهش خطر­پذيري زلزله در منطقۀ مورد مطالعه، است.