تاثير قدرت اقتصادي بر جايگاه علم و فنّاوري كشورها و تحليل رابطه متقابل آن‌ها

هدف: شناسايي رابطۀ ميان وضعيت اقتصادي و ساير مقوله‌هاي توسعۀ اجتماعي همواره از اهميت ويژه‌اي برخوردار بوده ‌است. مطالعات نشان مي‌دهند كه به ‌لحاظ اقتصادي و همچنين از نظر علم و فنّاوري، هر يك از كشورها در جايگاه‌هاي متفاوتي قرار مي‌گيرند. در اين راستا، اين پژوهش با هدف تحليل پيوندهاي ميان قدرت اقتصادي و جايگاه علم و فنّاوري كشورها به انجام رسيده و سعي دارد با تحليل اين گروه از شاخص‌ها رابطۀ ميان مقوله‌هاي اقتصاد و علم و فنّاوري را تبيين كند. روش‌شناسي: اين پژوهش از نوع پژوهش‌هاي علم‌سنجي است و جامعۀ مورد مطالعۀ آن مشتمل بر 38 كشوري است كه در قالب سه خوشه با يكديگر مورد مقايسه و ارزيابي قرار گرفته‌اند. اين كشورها در طي دورۀ پانزده سالۀ 1996 تا 2010 داراي شاخص هرش بالاتر از 100 در پايگاه سايمَگو بوده‌اند‌ و علاوه ‌بر آن، در تقسيم‌بندي‌هاي بانك جهاني نيز در سه گروه كشورهاي با درآمد بالا، متوسط و پايين حضور داشته‌اند. داده‌هاي اين پژوهش از پايگاه‌هاي اطلاعاتي سايمگو، يونسكو، سازمان همكاري اقتصادي و توسعه و بانك جهاني استخراج شده و براي تجزيه و تحليل آن از نرم‌افزارهاي Excel و SPSS استفاده شد. همچنين جهت پاسخ‌گويي به سؤال‌ها و فرضيه‌هاي پژوهش از آزمون هم‌بستگي اسپيرمن استفاده به‌ عمل ‌آمد. يافته ­ها: نتايج حاكي از آن است كه بين دو دسته شاخص‌هاي قدرت اقتصادي و شاخص‌هاي جايگاه علم و فنّاوري كشورها هم‌بستگي مثبتي وجود دارد. همچنين ميان ميزان سرمايه‌گذاري در علوم و فنّاوري و سطح توسعه‌يافتگي علوم كشورها ارتباطي مستقيم برقرار است. به‌علاوه، كشورهايي كه از قدرت اقتصادي مناسبي برخوردارند، ازنظر علم و فنّاوري نيز در جايگاه مطلوبي قرار دارند. نتيجه‌گيري: با استفاده از آزمون‌هاي انجام ‌شده بر روي شاخص‌هاي زيرگروه قدرت اقتصادي و شاخص‌هاي زيرگروه علم و فنّاوري، رابطۀ معنادار ميان قدرت اقتصادي و جايگاه علم و فنّاوري كشورها مورد تأييد قرار گرفته است. به بياني ديگر، كشورها‌يي كه توجه و سرمايه‌گذاري بيشتري را بر روي شاخص‌هاي قدرت اقتصادي خود صرف نموده‌اند، به تبع آن شاهد پيشرفت و رشد بيشتري در شاخص‌هاي جايگاه علم و فنّاوري خود بوده‌اند.