ارزيابي عملكرد و اجزاي عملكرد دو ژنوتيپ اميـدبخش نخـود ديم دركشت پاييزه و انتظاري در مزارع زارعين

Evaluation of Yield and Its Components of Two Promising Rain fed Chickpea Genotypes under Autumn and Hidden Sowing at Farmer Fields نويسندگان [English]

كشت بهاره و استفاده از توده‌هاي بومي را مي‌توان از جمله موارد مؤثر در كم بودن عملكرد نخود ديم در واحد سطح ذكر نمود. اين بررسي به منظور مقايسه عملكرد دانه‌ دو ژنوتيپ نخود ديم (سارال و ILC 482) در كشت پاييزه و انتظاري طي دو سال زراعي (93-1391) در اراضي زارعين منطقه آغجه‌كهل مراغه اجرا شد. طرح آماري مورد استفاده كرت‌هاي خرد شده (اسپليت پلات) بر پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار بود. زمان كشت (پاييزه و انتظاري) در كرت‌هاي اصلي و دو ژنوتيپ نخود در كرت‌هاي فرعي قرار داشتند. برخي صفات زراعي (ارتفاع بوته، وزن صد دانه، بيوماس خشك، ارتفاع اولين غلاف از سطح خاك، تعداد غلاف و دانه در بوته و تعداد شاخه‌هاي فرعي) مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفت. نتايج تجزيه مركب (دو ساله) نشان داد كه تاريخ كشت فقط بر ارتفاع بوته اثر معني‌داري داشت.كشت در مهر ماه (كشت پاييزه) سبب افزايش ارتفاع بوته به ميزان 12 درصد نسبت به كشت انتظاري شد. اگرچه تفاوت بين تاريخ‌هاي كاشت از نظر آماري معني‌دار نبود ولي كشت در مهر ماه سبب افزايش 24 درصدي عملكرد دانه نسبت به كشت انتظاري شد. اثر ساده عامل ژنوتيپ‌ و نيز اثر متقابل ژنوتيپ در تاريخ كاشت بر عملكرد دانه از نظر آماري معني‌دار نبود كه حاكي از قابليت نسبتاً يكسان هر دو ژنوتيپ براي كشت پاييزه و انتظاري در منطقه است.

Spring sowing and landraces cultivation are the most important and effective factors in low chickpea yield. In order to comparing of yield and its components of two chickpea genotypes (ILC 482 and Saral) at two sowing dates (autumn and hidden planting), this study was carried out under farmer fields at East Azerbaijan (Aghja kohool region) during 2012-2014 cropping seasons. Experimental design was split plots based on randomized complete blocks design with three replications. Sowing dates (autumn and hidden planting) were in the main plots and chickpea genotypes were in the sub plots. Agronomic traits including plant height, 100 seed weight, dry biomass, the height of first pod from soil surface, number of pods and seeds per plant, number of secondary branches per plant and grain yield, were recorded and analyzed. Results of combined analysis (two years) showed that, planting date had significantly effects on plant height. Comparing with hidden planting, plant height was 12% increased in autumn planting date. Although there was no significantly differences between planting dates in case of grain yield, but autumn planting had 24% more grain yield comparing to the hidden planting date. Genotype and genotype×planting date effects on grain yield had not significantly effects, indicated that there were similar potential of two genotypes for autumn and hidden planting in the region.