تنوع ژنتيكي و وراثت‌پذيري جمعيت‌هاي بادامك (Amygdalus scoparia spach.) استان فارس

Genetic variation and heritability of Amygdalus scoparia Spach. populations in Fars province

بادامك (Amygdalus scoparia spach.) گونه ­اي چند منظوره است كه در بيشتر نواحي رويشي ايران پراكنش دارد. آگاهي از ميزان تنوع ژنتيكي و برآورد وراثت­پذيري پيش‌نياز و لازمه حفاظت، توسعه جنگل­كاري و بهره ­برداري پايدار از گونه­ هاي جنگلي است. پارامترهاي ژنتيكي مراحل اوليه رشد جمعيت­ هايي از بادامك در استان فارس در آزمون توأم پروونانس و نتاج بررسي شد. آزمون بهطور آشيان ه­اي با استفاده از طرح بلوك كامل تصادفي با هفت جمعيت، ده درخت مادري در هر جمعيت و زير پلات­ هاي هفت درختي با سه تكرار در نهالستان كهمره سرخي شيراز واقع در استان فارس (1660 متر ارتفاع از سطح دريا) انجام شد. براي همه صفت مورد مطالعه تفاوت ­هاي معني­دار ميان جمعيت ­ها وجود داشت. بهجز طول ريشه اصلي در بقيه صفات درختان مادري درون جمعيت­ ها نيز تفاوت­هاي معني­داري مشاهده شد. ارزيابي اجزاء واريانس نشان داد كه سهم واريانس جمعيت­ها (دامنه 5/9 درصد تا 34/2 درصد) از ميزان كل واريانس، بيشتر از سهم واريانس درختان مادري درون جمعيت­ها (دامنه 1/8 درصد تا 11/1 درصد) بود. ضريب تنوع ژنتيكي افزايشي از صفر تا 58/6 در نوسان بود. در مجموع جمعيت­هاي خنج و كوار از عملكرد رويشي بهتري برخوردار بودند. ميزان وراثت ­پذيري صفات تعداد ساقه و شاخه جمعيت­ داراب بالاتر بود. وراثت‌پذيري برخي از صفات در بعضي از جمعيت­ها پايين و هنوز از وضعيت پايداري برخوردار نبود. از اين‌رو بايد گزينش به زماني كه وراثت ­پذيري به مقادير بالاتر و پايدارتري مي ­رسد موكول شود.

Amygdalus scoparia spach. a multi-purpose species which is growing in most of vegetation regions of Iran. Knowledge of genetic variability and heritability is essential prerequisite for conservation, forest development and sustainable use of forest plants. Genetic parameters on early growth were estimated in open-pollinated combined provenance-progeny tests. The experiment was conducted based on a nested model using randomized complete block design with 7 population, 10 mother trees per population 7 individuals per subplot and 3 replications in nursery of Kohmareh-Sorkhi of Fars (1660 m a.s.l.). Significant differences among the populations and mother trees within populations were observed for all of the studied traits, except for the taproot length among mother trees within populations. Evaluation of components of variance showed that the population effects (ranging from %5.9 to % 34.2) contributed to total variance more than mother trees within populations effects (ranging from%1.8 to %11.1). Additive genetic variation coefficient in populations varied from 0 to 58.6%. In general, Khonj and Kavar populations performed better growth. Heritability was low and not yet stable for some traits in some populations. Therefore, selection should be postponed until the heritability values reach to relatively high and stable values.