اثر تنش خشكي و محلول پاشي تنظيم‌كننده‌هاي رشد بر محتواي رنگيزه‌هاي فتوسنتزي و عملكرد دانه كلزا (Brassica napus L.) رقم هايولا 401

Effect of drought stress and foliar application of growth regulators on photosynthetic pigments and seed yield of rapeseed (Brassica napus L. cv. Hyola 401)

شرايط نامساعد محيطي باعث ايجاد تنش در گياهان و اختلال در رشد و نمو و بقاي آنها مي­شود. تنظيم كننده­ هاي رشد باعث بهبود تحمل گياه نسبت به شرايط نامطلوب محيطي مي­شوند، بنابراين به منظور بررسي اثر تنش خشكي و مصرف مواد تتظيم كننده رشد بر محتواي كلروفيل و عملكرد دانه كلزا رقم هايولا 401، آزمايشي به صورت كرتهاي يك‌بار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار به مدت دو سال زراعي (93-1391) در مركز تحقيقات كشاورزي صفي آباد اجرا شد. عامل اصلي در سه سطح : 1- آبياري پس از 70 ميلي‌متر تبخير از تشتك به عنوان شاهد (آبياري مطلوب)، 2- قطع آبياري در مرحله گلدهي (تنش شديد)، 3- قطع آبياري در مرحله خورجيندهي (تنش ملايم) و عامل فرعي نيز در 10 سطح: اسيد آسكوربيك با غلظت 100، 200 و 300 ميلي­گرم در ليتر، اسيد ساليسيليك با غلظت 100، 200 و 300 ميكرومول، متانول با غلظت 10، 20 و 30 درصد حجمي و شاهد (محلول­پاشي با آب مقطر) بودند. نتايج نشان داد كه قطع آبياري در مرحله گلدهي و خورجين­دهي عملكرد دانه را به ترتيب 38 و 15 درصد كاهش داد. اثر متقابل قطع آبياري و محلول پاشي نشان داد كه حداكثر عملكرد دانه (4493 كيلوگرم در هكتار) در شرايط آبياري مطلوب با محلول پاشي 300 ميلي‌گرم در ليتر اسيد آسكوربيك و حداقل عملكرد دانه (1968 كيلوگرم در هكتار) نيز در تيمار قطع آبياري در مرحله گلدهي و محلول­پاشي با آب مقطر (شاهد) بدست آمد. محلول­پاشي 300 ميلي گرم در ليتر اسيد آسكوربيك باعث بهبود عملكرد دانه در تيمار رطوبتي مطلوب و قطع آبياري در مرحله خورجين­دهي گرديد. با افزايش شدت تنش خشكي، ميزان كلروفيل a برگ‌ها كاهش و ميزان كلروفيل b افزايش يافت. اثر متانول (30 درصد) بر افزايش تجمع پرولين در تيمارهاي تنش ملايم و شديد خشكي بيشتر از اسيد آسكوربيك و اسيد ساليسيليك بود. نتايج آزمايش نشان داد كه محلول‌پاشي تنظيم كننده­هاي رشد از طريق بهبود تجمع پرولين و ميزان رنگيزه­هاي فتوسنتزي و اجزاي عملكرد، باعث افزايش عملكرد دانه كلزا در شرايط تنش خشكي شدند. در شرايط آبياري مطلوب و تنش ملايم خشكي كاربرد اسيد آسكوربيك (300 ميلي گرم در ليتر) و تحت شرايط تنش شديد خشكي كاربرد متانول (30 درصد) از بيشترين نقش در بهبود عملكرد دانه برخوردار بودند.

Changes in environmental conditions have led to various types of stresses that affect plants growth, development, and also its survival. Since the growth regulators improve plant tolerance to unfavorable environmental conditions, therefore, y the effect of drought stress and foliar application of some growth regulatorson rapeseed cv. Hyola 401 was studied. A field experiment was carried out as split plot arrangements using randomized complete block design with three replications at Safiabad Agricultural Research Center, Dezful, Iran during 2012-2014. The main plots were assigned to three irrigation levels; irrigation after 70mm evaporation from evaporation pan as control treatment (Optimum irrigation), withholding irrigation at flowering and silique stages, and sub plots included 10 levels of foliar application (100, 200, 300 mg.l-1 ascorbic acid, 100, 200, 300 μmol; salisylic acid; 10, 20, 30 vol% methanol and distilled water as control treatment). Results showed that withholding irrigation at flowering and silique stages led to reduction in grain yield by 38% and 15%, respectively. The interaction of withholding irrigation × foliar application showed that the highest (4493 kg.ha-1) seed yield under optimum irrigation conditions belonged to foliar application of ascorbic acid (300 mg.l-1) and the lowest (1968 kg.ha-1) to withholding irrigation at flowering stage and foliar application of distilled water (control). Foliar application of ascorbic acid (300 mg.l-1) led to enhancement of seed yield under optimum irrigation conditions and withholding irrigation during the silique stage. By increasing drought stress severity chlorophylla decreased while chlorophyllb was enhanced. Effect of methanol (30%) on proline accumulation was more than ascorbic acid and salicylic acid under mild and severe drought stress conditions. It was concluded that application of growth regulators increased seed yield due to increase in proline and phytosynthetic pigments accumulation and their effect on seed yield components. Application of ascorbic acid (300 mg.l-1) under optimum irrigation and mild stress and methanol (30%) at severe stress conditions improved seed yield of rapeseed cv. Hayola 304.