اثر تنش شوري بر رشد و توزيع يون‌هاي ويژه بافت در ارقام گندم (Triticum aestivum L)

Effect of of salinity stress on growth and distributions of tissue-specific ion in wheat (Triticum aestivum L.) cultivars

شوري از تنش ­هاي غير زيستي مهمي است كه فيزيولوژي گياهان را تحت تأثير قرار داده و رشد و عملكرد گياهان زراعي را كاهش مي­دهد. در اين پژوهش اثر تنش شوري (شاهد: بدون تنش و 150 ميلي‌مولار كلريد سديم) بر ويژگي­هاي فيزيولوژيك و الگوي توزيع يون‌ها در ريشه و پهنك برگ چهار رقم گندم: روشن، بم، قدس و اترك و ارتباط آن با تحمل شوري در مرحله رويشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با سه تكرار در سال 93-1392 در دانشكده كشاورزي دانشگاه شهيد چمران اهواز مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه غلظت يون سديم در ريشه‌ها در مقايسه با پهنك برگ بيشتر بود. تنش شوري باعث كاهش معني‌دار هدايت روزنه‌اي (42 درصد)، محتواي آب نسبي برگ (10 درصد)، سرعت رشد نسبي (24 درصد)، سطح برگ (33 درصد) و طول ريشه (37 درصد) در مقايسه با تيمار شاهد شد. ارقام متحمل به شوري روشن، بم و نيز رقم اترك در تيمار شوري، هدايت روزنه‌اي، محتواي آب نسبي برگ، سرعت رشد نسبي، سطح برگ و طول ريشه بالاتري نسبت به رقم حساس قدس داشتند. همبستگي معني‌داري بين ويژگي­هاي فيزيولوژيك و توزيع يون‌ها در ريشه و پهنك برگ ارقام گندم مشاهده شد. ارقام روشن و بم مقدار سديم بيشتري را در ريشه‌ها (در مقايسه با برگ­ها) و نيز مقدار پتاسيم بيشتري را در برگ­ها (در مقايسه با ريشه‌ها) انباشته كردند. به نظر مي‌رسد كه الگوي توزيع يوني در ريشه و اندام هوايي گياه در تحمل شوري ارقام گندم نقش داشته و انباشت ترجيحي يون سديم در ريشه‌ها (در مقايسه با اندام هوايي) يك سازوكار تحمل است كه باعث ادامه جذب اسمزي آب به داخل ريشه‌ها شده و انتقال يون سديم به اندام هوايي را محدود مي‌سازد.

Salinity is one of the major abiotic stresses that affects physiological functions of plants and significantly reduces crop growth and yield. In this greenhouse experiment, effect of salt stress (Control and 150 mM NaCl) on some physiological traits and ions distribution in roots and leaf 3 blade of four wheat cultivars; Roshan, Bam, Qods and Atrak, and its association with salt tolerance in seedling stage, was studied in a factorial experiment using completely randomized design with three replications during 2014-2015 in College of Agriculture, Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran. Results showed that sodium concentration in the roots remains higher than that of the leaf 3 blade. Salt stress significantly decreased stomatal conductance (42%), relative water content (10%), relative growth rate (24%), leaf area (33%), and root length (37%) when compared with the control. Salttolerant cultivars, Roshan, Bam and Atrak showed higher stomatal conductance, relative water content, relative growth rate, leaf area and root length in salt treatments when compared to cv. Qods which is salt sensitive. A significant correlation was found between physiological traits and ion distribution in root and leaf blade. Salttolerant cultivars sequestered higher sodium concentration in root and higher potassium in leaves. It implies that this ion distribution in root and leaves contributed to the salt tolerance in tolerant cultivars. This preferential sodium accumulation and maintenance in roots relative to shoots can be interpreted as a mechanism of salt tolerance which facilitates osmotic water uptake into the roots and restricts the transportation of sodium to shoots.