پديد آورندگان :
حجارپور، امير انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات ايران , سلطاني، افشين دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان , زينلي، ابراهيم دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان , كشيري، حبيب اله مؤسسه تحقيقات پنبه ايران , آينه بند، امير دانشگاه شهيد چمران اهواز , ناظري، محمد سازمان جهاد كشاورزي استان گلستان
كليدواژه :
پتانسيل عملكرد , توليد ديم , عملكرد واقعي , گندم , Triticum aestivum L , CPA
چكيده فارسي :
به منظور تعيين خلاء عملكرد گندم و تعيين عوامل محدودكننده عملكرد و سهم هر يك از آنها در ايجاد خلاء عملكرد، بر اساس اطلاعات جمع‌آوري شده مربوط به مديريت زراعي (حدود 250 متغير) از 684 مزرعه در سطح استان گلستان در طي دو سال زراعي 93-1392 و 94-1393، توليد گندم در سه شرايط شامل؛ ديم كم‌بازده (216 مزرعه)، ديم پرمحصول (119 مزرعه) و آبي (349 مزرعه) با استفاده از روش تحليل مقايسه كاركرد (CPA) مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. در هر سيستم يك مدل توليد تعيين و عملكردهاي پتانسيل گندم تخمين زده شد كه در شرايط ديم كم‌بازده، ديم پرمحصول و آبي به ترتيب 5025، 7954 و 8029 كيلوگرم در هكتار بود. با توجه به اينكه متوسط عملكرد اين مزارع به ترتيب 1966 ، 3985 و 3936 كيلوگرم در هكتار بود، بنابراين خلأ عملكرد 60، 50 و 51 درصد تخمين زده شد. دلايل ايجاد اين خلاء به ترتيب اهميت در شرايط: الف- ديم كم‌بازده: عدم استفاده از دستگاه كاشت بذر در داخل بقايا (32 درصد)، وضعيت نامناسب بستر (17 درصد)، عدم محلول‌پاشي عناصر غذايي (15 درصد)، عدم استفاده از گاوآهن قلمي (15 درصد)، عدم مصرف علف‌كش (13 درصد) و عدم مصرف بهينه كود نيتروژن (9 درصد)؛ ب- ديم پرمحصول: عدم وارد كردن بقولات در تناوب (26 درصد)، مساحت كم مزارع (21 درصد)، عدم مصرف بهينه كود نيتروژن (15 درصد) ، عدم مصرف بهينه كود پتاسيم (12 درصد)، عدم مصرف كود دامي (11 درصد)، عدم استفاده از زيرشكن (10 درصد) و عدم استفاده از قارچ‌كش (5 درصد)؛ ج- آبي: آبياري (27 درصد)، عدم مصرف بهينه كود نيتروژن (25 درصد)، عدم رعايت تاريخ كاشت بهينه (20 درصد)، عدم استفاده از رقم مناسب (10 درصد)، عدم استفاده از زيرشكن (9 درصد) و عدم استفاده از فاروئر (8 درصد) بودند. به نظر مي‌رسد كه با مديريت صحيح مزارع و در نظر گرفتن عوامل خلاء عملكرد ذكر شده، مي‌توان عملكرد دانه گندم در استان گلستان را در مزارع ديم كم‌بازده در حدود 3000 كيلوگرم در هكتار و در مزارع ديم پرمحصول و آبي در حدود 4000 كيلوگرم در هكتار نسبت به عملكردهاي فعلي كشاورزان، افزايش داد.
چكيده لاتين :
In this study, all information about management practices in wheat crop were recorded and measured
(including 250 variables) from 684 irrigated and rainfed wheat fields during two growing seasons of 2013-2014 and 2014-2015 in Golestan province, Iran. Wheat production in Golestan province can be divided into three production systems including low- yielding rainfed, high- yielding rainfed and irrigated wheat. This study covered 216 fields in low-yielding rainfed, 119 fields in high- yielding rainfed and 349 fields in irrigated wheat and evaluated using comparative performance analysis (CPA). In each system one production model was identified and according to this model, potential yields of wheat were estimated. The results showed that while the average yield of farmers were 1966, 3985 and 3936 kg kg.ha-1, they could harvest up to 5025, 7954 and 8029 kg.ha-1 in low-yield rainfed, high- yielding rainfed and irrigated farms, respectively, hence there were yield gaps of 60, 50 and 51%, respectively. The most important factors found for these yield gaps in low- yielding rainfed system included: use of no-till planter (32%), seedbed prepartation (17%), foliar fertilization (15%), chisel (15%), herbicide (13%) and nitrogen fertilizer (9%). The most important factors for yield gaps in high- yielding
rainfed system included: legume rotation (26%), field size (21%), nitrogen fertilizer (15%), potassium fertilizer (12%), manure fertilizer (11%), subsoiler (10%) and fungicide (5%). However, the most important factors for yield gaps in irrigated wheat system included: irrigation (27%), nitrogen fertilizer (25%), sowing date (20%), use of N8720 cultivar (10%), subsoiler (9%) and using of furrower (8%). It was concluded that with proper management of field and considering the listed yield gaps factors in each system, it would possible to obtain higher yield levels comparing with current yield levels that farners harvest. The amount of yield increased will be about 3000 kg.ha-1 in low- yielding rainfed wheat system and about 4000 kg.ha-1 in high- yielding rainfed wheat and irrigated wheat systems in comparison with current yield levels.
