ارزيابي عملكرد دانه و روابط بين صفات لاين‌هاي خالص نوتركيب گندم نان (Triticum aestivum L.) حاصل از تلاقيSeriM82/Babax در شرايط تنش خشكي

Evaluation of grain yield of recombinant inbred lines of bread wheat (Triticum aestivum L.) derived from SeriM82/Babax cross under drought stress conditions

به‌منظور مقايسه پتانسيل عملكرد دانه لاين­هاي خالص نوتركيب گندم نان حاصل از تلاقي (SeriM82/Babax) در شرايط تنش خشكي و بررسي روابط عملكرد دانه با ساير صفات مرتبط جهت گزينش غيرمستقيم ژنوتيپ­ هاي برتر براي استفاده در برنامه­ هاي به‌نژادي، 167 لاين­ خالص نوتركيب گندم نان به همراه والدين آن­ها در قالب طرح آلفالاتيس در دو تكرار در شرايط بدون تنش و تنش خشكي در سال‌هاي 93-1392 و 94-1393 در ايستگاه تحقيقاتي مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان يزد مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتيجه حاصل از تجزيه واريانس مركب صفات مورد مطالعه، اختلاف معني­داري را بين ژنوتيپ‌ها نشان داد. تنوع بالاي كليه صفات مورد ارزيابي در ژنوتيپ‌هاي گندم نشان دهنده توان و ارزش بالاي اصلاحي در جمعيت مورد مطالعه بود. نتايج تجزيه همبستگي نشان داد كه تعداد روز تا گلدهي در ژنوتيپ‌هاي گندم مورد ارزيابي، اثر تعيين كننده‌اي بر عملكرد دانه آن‌ها در شرايط تنش خشكي داشت و به نظر مي‌رسد كه انتخاب ارقام با طول دوره رشدي كوتاه‌تر، براي تحمل بيشتر به خشكي گزينش مناسب باشد. نتايج تجزيه رگرسيون گام‌به‌گام و تجزيه ضرايب مسير نشان داد كه وزن هزار دانه و طول سنبله از صفات مهم مرتبط با عملكرد دانه هستند كه مي‌توان از آن‌ها براي گزينش غيرمستقيم عملكرد دانه استفاده نمود. به ­طوركلي مي­توان نتيجه­ گيري كرد كه به­ دليل وراثت‌پذيري پايين عملكرد دانه، اين صفت براي انتخاب رقم براي شرايط تنش خشكي صفت مناسبي نيست و بهتر است از صفات داراي همبستگي بالا با عملكرد مانند تعداد دانه، ميانگين وزن دانه و همچنين ويژگي­ هاي فنولوژيك گياه استفاده كرد.

To compare the grain yield potential of recombinant inbred lines of bread wheat derived from SeriM82/Babax,cross under drought stress conditions and also to study the relationship between grain yield and other related traits for the indirect selection of superior genotypes, 167 recombinant inbred lines of bread wheat along with their parental lines were evaluated using alpha-lattice design with two replication in two separate normal and drought stress conditions in Yazd Research Station in 2013-14 and 2014-2015 growing seasons. The results of combined analysis of variance showed significant differences among genotypes. High genetic variation was observed in all traits, indicating a high breeding value potential in this population which facilitate selection of superior lines with drough tolerance. Days to flowering had significant relationship with grain yield under drought stress conditions, and therefore, lines with shorter days to flowering could be selected for drought-prone envirnments. The results of stepwise regression analyisis as well as path coefficients analysis showed that 1000-gain weight and spike length were the most effective attributes in determininggrain yield, which can be used as selction criteria for indirect selection for grain yield in wheat breeding programs for drough prone environments. Consecuently due to the low heritability of grain yield, it could not be considered as a proper trait to select under drought stress condition and it’s better to use traits with high correlation with grain yield, e.g. number of grains, mean of grain weight and phonological sttributes of plant.