تجزيه و تحليل و طبقه بندي تحمل به شوري در ژرم پلاسم جو (Hordeum vulgare L.) بومي ايران

Analysis and classification of salt tolerance in native barley (Hordeum vulgare L.) germplasm of Iran

به منظور تجزيه و تحليل واكنش گياه جو (Hordeum vulgare L.) به تنش شوري ، 1000 ژنوتيپ جو زراعي بومي ايران در سال زراعي94-1393 در دو محيط بدون تنش (مزرعه تحقيقاتي موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر-كرج) و تنش شوري (مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان يزد) مورد ارزيابي قرار گرفتند. آزمايش در قالب طرح آگمنت در بلوك­هايي شامل 50 خط كشت انجام شد و در بين هر 10 خط كاشت از ژنوتيپ‌هاي جو، بذرهاي سه رقم شاهد حساس (لاين L-527)، نيمه متحمل (رقم نصرت) و متحمل (رقم افضل) به شوري، به طور متوالي كاشته شدند. در طول فصل رشد، برخي از صفات فنولوژيك، مورفولوژيك و زراعي ژنوتيپ‌هاي جو در هر دو محيط اندازه ­گيري شدند. به منظور گروه­بندي و شناسايي ژنوتيپ­ هاي متحمل به شوري، تجزيه به مولفه ­هاي اصلي و تجزيه خوشه ­اي انجام شد. نتايج نشان داد كه علاوه بر عملكرد دانه در شرايط تنش شوري و بدون تنش، صفات روز تا گل دهي و روز تا رسيدگي نيز ارتباط معني‌داري با تحمل شوري داشتند و استنباط شد كه ژنوتيپ‌هايي كه دوره رشد زايشي در آنها زودتر آغاز شده و زودرس‌تر بودند، داراي عملكرد بيشتري در شرايط تنش بوده و از شاخص تحمل تنش شوري بالاتري برخوردار بودند. نتايج اين تحقيق نشان داد كه ژنوتيپ­ هاي دورديفه داراي وزن صد دانه و عملكرد دانه بالاتري در شرايط تنش شوري بوده و شاخص تحمل تنش بالاتري داشتند. نتايج كلي اين تحقيق نشان داد كه در ژرم­پلاسم جو زراعي بومي ايران، ژنوتيپ­ هاي داراي ويژگي‌هاي زودرسي وارتفاع بوته بيشتر، داراي احتمال سازگاري بيشتري با عوامل محدود كننده ناشي از تنش شوري مي‌باشند.

To evaluate and analysis of salt-tolerance in barley (Hordeum vulgare) germplasm, 1000 barley accessions originated from Iran were evaluated in normal conditions (experimental field of Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran) and saline conditions (Salinity Research Center, Yazd, Iran) in 2014-15 growing season. The genotypes were planted in an augmented design with three control cultivars; susceptible (Line L-527), moderately-tolerant (Nosrat) and tolerant (Afzal), repeated after each 10 accessions. Agronomic, morphological and phenological characteristics were measured in accessions in both conditions. To classify and identify the salt tolerant accessions and related traits, component analysis and cluster analysis were performed. Results indicated that in addition to importance of grain yield under stress and normal conditions, phenological traits including days to flowering and days to maturity were significantly correlated with salinity tolerance in barley accessions. It can be concluded that, early maturing accessions had higher stress tolerance index and were more tolerant to salinity stress. Also results of this study indicated that two-rowed barley accessions had higher 100 grain weight, grain yield and salt stress tolerance index. In general results of this study indicated that accessions with early maturity and taller plant height in Iranian native barley germplasm are more likely to be adapted to salt stress.