تدوين و اعتباريابي الگوي مقابله اي مبتني بر مؤلفه هاي معنايي-ارزشي زبان در پيشگيري از عود سوء مصرف كنندگان مواد

Development and Validation of the Coping Model based on the Semantic-value Components of Language in Relapse Prevention among Substance Abusers

هدف: اين پژوهش با هدف تدوين و اعتباريابي الگوي مقابله ­اي مبتني بر مؤلفه‌هاي معنايي-ارزشي زبان در پيشگيري از عود سوءمصرف مواد شهر اصفهان در سال 1395 انجام شد. روش: روش پژوهش آميخته بود. جامعۀ آماري در بخش كيفي شامل چندين نفر از سوءمصرف ­كنندگان مواد بودند كه به شكل هدفمند انتخاب شدند. تعدادنمونه در اين بخش بر اساس شيوه تئوري زمينه ­اي به اندازه­ اي انتخاب شد كه مصاحبه ها به حالت اشباع برسد. پژوهشگر بعد از 15 مصاحبه به اشباع رسيد يعني از مصاحبه‌شونده يازدهم به بعد هيچ شاخص ديگري به عوامل تشكيل‌دهنده مؤلفه‌هاي معنايي-ارزشي زبان اضافه نشد. همچنين جامعه آماري در بخش كمّي شامل 30 نفر از سوءمصرف­ كنندگان مواد بودند كه با استفاده از روش نمونه ­گيري تصادفي انتخاب و در دو گروه آزمايش و كنترل همتاسازي شدند. گروه آزمايش 9 جلسه 45 دقيقه‌اي مشاوره بر مبناي مؤلفه‌هاي معنايي-ارزشي زبان دريافت كردند و گروه كنترل در ليست انتظار ماندند. ابزار گردآوري داده ها در بخش كيفي، مصاحبه عميق بود كه با تائيديه گرفتن از اعضاء ضبط شد و بعد از انجام مطالعه مقدماني بر روي چهار فرد، با در نظر گرفتن جمع­بندي نظر چهار متخصص (روان ­شناس ومشاور) از روايي محتوايي اطمينان حاصل شد. در بخش كمّي به منظور گردآوري داده­ ها از پرسش ­نامه عود رايت (1993) استفاده شد. داده ­هاي گردآوري ‌شده حاصل از بخش كيفي از طريق كدگذاري و در بخش كمّي از طريق تحليل كواريانس تحليل شد. يافته­ ها: نتايج نشان داد سوءمصرف­ كنندگان با هويت منفعل و تسليم­ پذير تحت تاثير گفتمان حاكم در جامعه مصرف­ كنندگان به ساختار شكني و از بين بردن هژموني گفتمان حاكم در جامعه مي­ پردازند و در جنگ (ضديت و غيرت) با مراجع حاكم مثل خانواده، مشاور و راهنما به دال مركزي خود كه همان سرلوحه قرار دادن مصرف مواد است پناه برده و با شكل گرفتن دال تهي كه همان دور شدن از صميميت، محبت و اعتماد است با ناكارآمدي، و بي­ كفايت شدن در جامعه به مصرف مجدد مواد و تثبيت معناي مصرف روي مي­ آورند. نتيجه­ گيري: مشاوره بر مبناي الگوي درماني مبتني بر مؤلفه‌هاي معنايي-ارزشي زبان در پيشگيري از عود سوءمصرف مواد تأثير دارد.

Objective: This research sought to develop and validate a coping model based on semantic-value components of language in relapse prevention of substance abuse in Isfahan in 2016. Method: A mixed research method was used in this regard. The sample units in the qualitative section included a number of substance abusers that were selected via purposive sampling method. The sample size in this section was considered based on grounded theory in such a way that the interviews would reach saturation. The researcher reached saturation after 15 interviews, which means that no further indicators were added to the constituent elements of the semantic-value components of the language from the eleventh interviewee onward. The statistical population of this study in the quantitative section included 30 drug abusers who were selected by random sampling method and were matched in two groups, i.e. experiment and control ones. The experimental group received nine 45-minute counseling sessions based on semantic-value components of language and the control group remained on the waiting list. In-depth interviews were conducted to collect data in the qualitative section where data were recorded with the subjects' confirmation. After the preliminary study on four experts, the content validity of the interview was assured considering the opinion of the four experts (psychologists and consultants). In order to collect data in the quantitative section of the study, Wright Relapse Questionnaire was used (1993). The collected data in the qualitative section were analyzed through coding and the data in the quantitative section were analyzed through covariance analysis. Results: The results showed that substance abusers with submissive and passive identities were in the process of breaking the structure and eliminating the hegemony of the dominant discourse in the society under the influence of the dominant discourse in the consumer society. In the fight (antagonism and otherness) with dominant authorities, such as the family, counselor, and guide; they also take refuge in their own central signifier, i.e. drug use. With the formation of empty signifier, which is distance from intimacy, affection, and trust, they turn to drug use once more with inefficiency and insufficiency in the society and stabilize the meaning of consumption. Conclusion: Counseling based on the therapeutic model of semantic-value components of language is significantly effective in preventing substance abuse relapse.