ترسيم نقشۀ دانش حوزة كتابخانه هاى ديجيتالى در ايران: تحليل هم رخدادى واژگان

Knowledge Map of Digital Libraries in Iran: a Co-word Analysis

پژوهش حاضر با هدف ترسيم نقشۀ دانش توليدات علمى ايران در حوزة كتابخانه هاى ديجيتالى انجام شد. رويكرد اين پژوهش علم سنجى است و در آن از تحليل هم رخدادى واژگان و شاخص هاى تحليل شبكه هاى اجتماعى استفاده شد. تعداد 554 مدرك علمى شامل كتاب، مقالۀ تأليفى، مقالۀ همايش هاى داخلى و خارجى و پايان نامۀ كارشناسى ارشد و دكترى داخل ايران در تمامى رشته هاى علمى كه تا پايان سال 1392 به موضوع كتابخانه هاى ديجيتالى پرداخته بودند، مطالعه « گفى » شد. از سياهۀ موضوعى براى گردآورى داده ها و از نرم افزارهاى جهت مصورسازى و تحليل شبكه هاى موضوعى استفاده « وى اُاِس ويوور » و شد. زمينه هاى تحقيق و توسعه در كتابخانه هاى ديجيتالى به 10 حوزه و ارزيابى كتابخانه هاى » 59 زيرحوزه دسته بندى شدند. گروه هاى موضوعى ديجيتالى، محتوا و مجموعه هاى ديجيتال، معمارى، سيستم ها، ابزارها و ارزيابى » حوزه هاى پربسامد و زيرحوزه هاى موضوعى «... فناورى ها و موضوعات «... كتابخانه هاى ديجيتالى، فراداده، حفاظت و امنيت محتوا و مركزى و هسته در شبكۀ موضوعى را شكل دادند و زيرحوزه هاى استانداردهاى نشر الكترونيكى، استفاده از تاكسونومى ها براى ايجاد دسترسى سازمان يافته به مخازن ديجيتالى متنوع، سيستم هاى حفاظت ديجيتالى، اشتراك جزو خلأهاى پژوهشى مطالعات كتابخانه هاى ديجيتالى در ايران هستند. نتايج «... دانش، و پژوهش گوياى اين است كه پژوهش هاى اندكى از منظر فنى و كاربردى به اين موضوع پرداخته اند. نتايج نشان دادند كه ساختار هم رخدادى حوزه ها با طى حدود دو دهه از مطالعات اين حوزه در ايران نسبت به پژوهش هاى بين المللى از بلوغ كافى برخوردار نبوده و همبستگى مفاهيم درون خوشه ها اندك و نامتوازن است.

This study aimed to knowledge mapping of digital libraries (DLs) field in Iran. This is a scientometrics study. In this regard, social network and co-word analysis methods were used. 554 research resources such as books, national and international journal papers, conference articles, and MA and Ph.D. theses in Iran up to 2013 were studied. Researcher made checklist was used to collect data. Also Gephi and VOSviewer softwares were used to visualize and analyze the subject networks. Researches in the field of DLs were classified into 10 research topics and 59 subtopics. Findings showed that “evaluation”, “digital content and collections”, “architecture, systems, tools and technologies”, etc. are of higher frequency research topics. Also “evaluation”, “metadata”, “content preservation and security”, etc. are the most central and core subtopics in subject networks. Moreover subtopics such as “electronic publishing standards”, “use of taxonomies to provide unified and organized access to various digital repositories”, “digital preservation systems”, “resource sharing”, etc. are research areas with little research attention in Iran. Also results reflect that little researches pay attention to the technical and experimental domains. This shows that domains co-occurrence structure with nearly two decades of studies in this field, compared with international studies, is not matured and correlation between clusters are little and unbalanced.