مروري بر رسم نقشه علم و روش شناسي آن

هدف: هدف اين مقاله ارائه تعريفي از نقشۀ علم، مرور پژوهش‌هاي رسم نقشۀ علم در جهان و ايران است تا خوانندگان با معيارها و روش‌هاي انجام اين‌گونه پژوهش‌ها آشنايي بيشتري يابند. روش‌شناسي: اين مقاله از طريق مطالعۀ اسنادي سعي در يافتن نظريه‌ها، فنون، روش‌ها و افراد پيشتاز در رسم نقشۀ علم دارد. يافته‌ها: يافته هاي پژوهش نشان داد كه پژوهش‌ها و بازنمون‌هاي بصري از علم بيش از پنج دهه، در مطالعات علم‌سنجي جهان قدمت دارد؛ درحالي‌كه قدمت آن در ايران به بيش از يك دهه مي‌رسد. علي‌رغم به‌كارگيري تكنيك‌هاي متنوع و روش پيمايش، تحليل استنادي به‌عنوان روش پذيرفته‌شده براي رسم نقشه جايگاه خود را حفظ كرده است. بيشتر پژوهش‌هاي اخير در اين حوزه، طي يك فرايند شش‌مرحله‌اي كه با گردآوري سنجه استناد آغاز مي‌شود، اشتراك دارند؛ درحالي‌كه واحد تحليل مي‌تواند متنوع باشد. نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد كه پژوهش‌هاي خارج از كشور در سطح كلان و پژوهش‌هاي داخل كشور در سطح خرد انجام شده است و در اين نوع پژوهش‌ها رويكرد تكنيك‌گرا بر رويكرد نظريه‌محور پيشي دارد.