اتحاد تقابل هاي دوگانه در سايه «تبدل» و «تساوي» در مثنوي الهي نامه عطار

تقابل هاي دوگانه به عنوان يكي از مولفه هاي اساسي در نقد متون معاصر مطرح شده است؛ اما كاربرد آن را مي توان در آثار كلاسيك زبان فارسي نيز مشاهده كرد. عطار در مثنوي الهي نامه معتقد است هيچ معنايي در مسير طريقت بدون عنصر متقابل به كمال و حقيقت نمي رسد؛ به همين دليل از آغاز تا انجام طريقت، سالك را در دريايي از تقابل هاي دوگانه سرگشته مي كند و راه رهايي در رساندن همه تقابل ها به سرمنشا وحدت را نيروي «تبدل» و «تساوي» مي داند. بيشتر تقابل هايي كه عطار به كار مي گيرد، با تبدل پيوند مي خورند تا با تغيير ماهيت عناصر متقابل، با يكديگر يكي شوند يا از مثبت به منفي و بالعكس بدل يابند. عطار در اين گردش تبدلي، تكاملي را مي جويد كه محتاج ژرف نگري و فراتر رفتن از سطح جهان مادي است. از اين رو در اين مقاله با رويكرد تحليلي توصيفي سعي شده است كه فارغ از برداشت هاي غربي، در پرتو تقابل هاي دوگانه با رويكرد «تبدل» و «تساوي»، انديشه هاي وحداني عطار در جهت اتحاد عناصر تبيين گردد؛ اين تحقيق در صدد يافتن واژه هاي متضاد و طبقه بندي كمي تقابل هاي دوگانه نيست، بلكه مفاهيم و عناصري را مي جويد كه در وراي تضاد ظاهري، در مسير تكامل انسان به سوي وحدت حركت مي كنند و سبب تعالي انسان مي شوند.