تغييرات مكاني و زماني توليد خالص اوليه (NPP) و ارتباط آن با فاكتورهاي اقليمي طي سال‌هاي 2014-2000 در استان اصفهان

Spatial and Temporal Changes of Net Primary Production (NPP) and Their Relationship with Climatic Factors from 2000 to 2014 in Isfahan Province

مطالعه حاضر با هدف بررسي تغييرات مكاني و زماني توليد خالص اوليه بيوم‌هاي مختلف استان اصفهان در دوره 2014-2000 و پاسخ آن به فاكتورهاي اقليمي انجام گرفت. به اين منظور داده‌هاي توليد خالص اوليه سنجنده MODIS جمع‌آوري و نقشه متغيرهاي اقليمي با استفاده از روش‌هاي مختلف ميان‌يابي توليد شد و تركيب اين داده‌ها براي ارزيابي تغييرات زماني- مكاني توليد خالص اوليه مورد استفاده قرار گرفت. نتايج نشان داد پراكنش مكاني توليد خالص اوليه در منطقه روند معني‌دار دارد. بيشترين ميزان توليد خالص اوليه مربوط به قسمت‌هاي غربي استان است و به‌سمت شرق كاهش مي‌يابد. ميانگين سالانه توليد خالص اوليه براي بيوم‌هاي مرتع، جنگل، بيابان، تاغزارها و اراضي كشاورزي به‌ترتيب برابر با 16/7، 58/77، 1/66، 5/76 و 51/43 گرم كربن در مترمربع در سال است. تغييرات زماني ميانگين سالانه توليد خالص اوليه از 2014-2000 روند معني‌داري نداشته است. در 82/14 درصد از سطح منطقه، شيب تغييرات كمتر از صفر (Slope<0‌θ) و در 17/86 درصد از منطقه مقدار اين شاخص بيشتر از صفر (Slope>0‌θ) است. بيشترين و كمترين ميزان شيب تغييرات به ترتيب در بيوم‌هاي جنگل و بيابان ديده مي‌شود. مقدار توليد خالص اوليه بيوم‌هاي مرتع، بيابان و تاغزارها تحت تأثير فاكتور بارش قرار دارد، در حالي‌كه درجه حرارت فاكتور كنترل كننده اصلي در بيوم‌هاي جنگل و كشاورزي است.

The aim of the present study was to evaluate the spatial and temporal changes of NPP in different biomes of Isfahan province from 2000 to 2014 and their response to climatic factors. For this purpose, the NPP data of the MODIS satellite were collected and the map of climatic variables was produced using various interpolation methods. The investigation of the spatial and temporal variations of NPP was carried out by combining these data. The results indicated that the spatial distribution of annual NPP changed significantly, with higher NPP in the west and southwest and the lower NPP in the east of the province. The mean annual NPP values for rangeland, forest, desert, Haloxylon forest and agricultural lands were 16.7, 58.77, 1.66, 5.76 and 51.43 grCm-2yr-1, respectively. The temporal changes of the NPP annual average during 2000-2014 had no significant trend. In 82.14% of the total area, the slope of changes was less than zero and in 17.86%, the value of this index was more than zero. The highest and lowest changes in the slope were observed in the biomes of forest and desert, respectively. The amounts of NPP of biomes in rangeland, desert and Haloxylon forest were influenced by precipitation, while the temperature was the main controlling factor in the forest and agriculture biomes.