بررسي درون مايۀ دوبيتي هاي شهرستان فسا

The content analysis of couplets in Fasa

ادبيات عاميانۀ هر قوم نشان ­دهندۀ باورها، انديشه­ ها، بايدها و نبايدها، شيوه­ هاي خاص زندگي، علايق و مناسبات اجتماعي آن قوم است. واكاوي اين بخش مهم از ادبيات ملت­ها، گاه حقايقي را روشن مي­ كند و داده­هايي در اختيار جوينده مي­ گذارد كه در بررسي ادبيات رسمي، كمتر ديده مي­ شود. از ميان گونه­­هاي متفاوت ادب عامه، شعر داراي جايگاهي ويژه­ است و در ميان قالب ­هاي گونه­ گون شعري، دوبيتي پيشينه­اي به درازناي تاريخ ادب پارسي دارد. در گسترۀ ايران بزرگ شايد كمتر جايي را بتوان يافت كه اين قالب شعري در آن نفوذ نكرده باشد. يكي از مناطقي كه اين قالب شعري در آن گسترش ويژه­ اي يافته است، شهرستان فسا است. بررسي­ ها نشان مي­ دهد مهم­ترين و پربسامدترين قالب شعري ادب عامه در اين منطقه، دوبيتي است كه همراه با آييني ويژه به نام «چهل‌بيتي‌گويي» از ديرباز در ميان بوميان منطقه رواج داشته است. در اين پژوهش تلاش شده است افزون بر ثبت اين دوبيتي­ ها و آيين چهل‌بيتي‌گويي، درون­مايه­ هاي اين اشعار نيز تحليل شود. درون­مايه ­هايي همانند عشق، برادري، بي‌وفايي، غم، گله و شكايت، مذمّت پيري، انديشۀ مرگ، نفرين، جبر و جبرگرايي. از عوامل پيدايش اين دوبيتي­ ها مي توان به بي­سوادي، فقر مالي، نبود راه­هاي ارتباطي، نداشتن قدرت براي تصميم‌گيري و ... اشاره كرد.

Folklore literature indicates the beliefs, ideas, values, life styles, interests, and societal relations of ethnicities. The investigating can clarify the main part of nations' literature and provides findings any aspects of the folklore nature which are not readily found in the study of the recognized literature. Poetry is distinguished from different forms of folklore. Couplets dated back to the earliest days of Persian literary terms and they have been prevalent in various places in Iran. They are popular in Fasa city and the natives have even established a tradition of chehel-beyti (forty verses) recitation there. The aims of this research are to record these couplets and the chehel-beyti tradition, and to analyze their content as well. The most prevalent themes include love, brotherhoods, unfaithfulness, sadness, moaning, and complaint of oldness, death, military service, curse, and determination. The reasons paved the rise of these couplets are illiteracy, poverty, lack of roads, and powerlessness in decision-making.