شواهدي جديد از دوره اوروك در شمال غرب ايران؛ حسنلوي VIII و VII و عدم حضور فرهنگ كورا – ارس در جنوب درياچه اروميه

New Uruk Findings in NW Iran; Hasanlu VIII -VII and the Lack of Kura-Araxes Evidence in Southern Parts of the Lake Urmia Region

در طي بررسي كه در سال 1386 انجام گرفت، چندين محوطه شاخص اوروكي در حوضه زاب كوچك در شهرستان سردشت در شمال غرب ايران شناسايي و معرفي گرديد. ازجمله اين محوطه‌ها، محوطه شاخص تپه باداميار ربط با سفال‌هاي شاخص لبه واريخته اوروكي است كه جزء اولين محوطه‌هاي شناسايي‌شده اوروكي در شمال غرب ايران به شمار مي‌آيد. علاوه بر تپه ربط محوطه‌هاي تپه باغي، تپه وليو، تپه ملايوسف، تپه لاوين و گومان نيز داراي آثار شاخص اوروكي در حوضه زاب كوچك بودند كه زمينه را جهت مطالعه وقفه فرهنگي هزارساله موجود مابين حسنلو دوره VIIIA (پيزدلي) و VIIC (كورا – ارس) در جنوب درياچه اروميه را فراهم نمودند كه جز يكي از مبهم‌ترين دوره‌هاي شمال غرب ايران به شمار مي‌آيد. اين آثار عمدتاً متعلق به دوره اوروك مياني و جديد هستند كه بازه زماني نيمه هزاره چهارم ق.م. (3600/3500 ق.م.) تا اواخر هزاره چهارم ق.م. (3100 ق.م) را در برمي‌گيرند. اين آثار علاوه بر روشن ساختن بخشي از جدول گاهنگاري جنوب درياچه اروميه زمينه را جهت مطالعه روابط فرامنطقه­اي موجود مابين جنوب و شمال بين‌النهرين با منطقه حوضه درياچه اروميه فراهم ساخت. در اين نوشتار سعي بر اين خواهد بود تا با معرفي محوطه‌هاي شاخص اوروكي شمال غرب ايران به يافته‌هاي شاخص اوروكي محوطه تپه باداميار ربط پرداخته شود. همچنين اين مقاله سعي در روشن ساختن جايگاه فرهنگ اوروك در جدول گاه نگاري جنوب درياچه اروميه و ارتباطات فرامنطقه ­اي با مناطق هم‌جوار را دارد.

During 2007 archaeological survey of Little Zab River in Sardasht district in NW Iran, 6 typical Uruk (Uruk Related) sites have been brought to light. One of the important one is Tepe Badamyar Rabat with typical Beveled Rim Bowl pottery that is considered as first Uruk evidence in NW Iran. In addition to Rabat, the Uruk materials found in Tepe Baghi, Tepe Waliv, Tepe Molla Yousef, Tepe Lavin and Tepe Goman would provide the opportunity for studying on one millennium gap between Hasanlu VIIIA (Pisdeli) and VIIC (Kura-Araxes) in southern parts of the Lake Urmia region. This gap is considered as main vague issue in archaeology of NW Iran. The Uruk evidence in the mentioned sites mainly belongs to Middle and Late Uruk periods (3600/3500-3100 BC). These new finding not only establish good opportunity for revising NW Iran chronological framework but provide good base for studying inter-regional relationship of NW Iran communities with south and northern Mesopotamian societies during the 4th millennium BC. This article is trying to introduce fresh typical Uruk sites in southern part of the Lake Urmia with detailed emphasis on new pottery, lithic and special finds of Tepe Badamyar Rabat. Also the present paper is intended to deal with the Uruk cultural influences in NW Iran, proposing a chronological framework for the period concerned and to discuss interregional relationship with adjacent region.