تحولات جمعيتي شهر قم در دوره ناصري( 1264 -1313ق) با استناد به سرشماري محمد تقي ارباب

سرشماري از جمله مظاهر جنبش ترقي خواهي جهت اصلاح نظام مالياتي عصر ناصري بود. پژوهش حاضر با استناد به كتابچه "مجموعه ناصري" و مقايسه آن با ديگر منابع روند افزايش و كاهش جمعيت شهري و روستايي و همچنين ساخت جغرافياي جمعيتي محلات مركزي و رويكرد شغلي و مذهبي اهالي شهر را بر اساس سرشماري مورد توصيف و تحليل قرار دهد. در اين پژوهش نشان داده مي شود پس از هجوم مغولان به قم و تخريب آن و درنتيجه كاهش جمعيت اين شهر ، در دوره حكومت صفويه و قاجاريه شهر به لحاظ عمراني مورد توجه قرار گرفت و جمعيت آن افزايش يافت. در دوره حكومت ناصرالدين شاه به فاصله يك دهه، جمعيت شهري 60 درصد افزايش پيدا كرد، اما قحطي سال 1288 ق. جمعيت شهر را 30 درصد كاهش داد. اين پژوهش تحولات جمعيت شهر قم در زمان ناصرالدين شاه، وضعيت و علل فراز و نشيب جمعيتي شهري و روستايي اين شهر را تحليل و تبيين مي كند.