مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي موانع و زمينه هاي مشاركت جوامع محلي در مديريت جنگل (مطالعه موردي: بخش نمه شير شهرستان بانه)

چكيده فارسي :

سابقه و هدف: شدت فزاينده بهره‌برداري در جنگل‌هاي زاگرس و عدم توفيق طرح‌ها و برنامه‌هاي احيايي سبب بروز حساسيت‌هاي اجتماعي در بعد سرزميني در قبال وضعيت بحراني جنگل‌هاي زاگرس شده‌است. از اين رو بحث چگونگي اداره اين جنگل‌ها از مهمترين بحث‌هاي ساليان گذشته مي‌باشد. به نظر مي‌رسد محور اصلي ناكامي‌هاي پيشين، نبود پذيرش اجتماعي بوده و مشاركت جوامع محلي ميتواند راه حل اين مشكل باشد. مطالعه حاضر به بررسي موانع مشاركت جوامع محلي و زمينه‌هاي موجود جهت مشاركت در مديريت جنگل‌هاي زاگرس مي‌پردازد. اين تحقيق در بخش نمه‌شير شهرستان بانه با جامعه آماري 361 نفر از سرپرستان خانوار روستاهاي مورد مطالعه انجام شد. مواد و روش‌ها: بر اساس جدول مورگان تعداد 186 نفر به عنوان نمونه سرپرستان خانوار جهت گردآوري داده‌هاي تحقيق انتخاب شدند. داده‌ها از طريق پرسش‌نامه جمع‌آوري و سپس تحليل شدند. يافته‌ها: بررسي موانع مشاركت بيانگر آن است كه ذينفع نبودن جوامع در مديريت، بهره‌نبردن از دانش بومي در تدوين برنامه‌ها، وابستگي زياد جوامع محلي به جنگل و نبود تشكل‌هاي مردمي تأثير زيادي بر مشاركت پايين مردم محلي دارد. بر اساس يافته هاي تحقيق بين متغيرهاي ميزان اعتماد(p<0/05) ، قابليت اجرايي برنامه‌ها (p< 0/05) ، شركت در كلاس‌هاي آموزشي (P<0/01) و ديدگاه جنگل‌نشينان نسبت به اداره منابع طبيعي(p<0/01) با ميزان مشاركت آنها درمديريت جنگل رابطه مثبت و معني‌داري وجود دارد. نتايج ارزيابي زمينه‌هاي مشاركت مردم محلي نشان داد كه 4/98 از افراد تمايل دارند در زمينه گزارش قاچاق چوب، 00/82 درصد در زمينه اطفاي حريق، 8/32 درصد در زمينه پيش‌گيري از تغيير كاربري و 1/13 درصد در زمينه احياي اراضي تخريب در مديريت مشاركت فعال داشته باشند. نتيجه‌گيري: بر اساس يافته‌هاي تحقيق، ميتوان بيان كرد كه مردم محلي تمايل به مشاركت در برنامه‌هاي مديريت و به طور ويژه در برنامه-هاي حفاظتي مي‌باشند و مي‌توان از اين توان براي حفاظت و احيا جنگل استفاده نمود. سابقه و هدف: شدت فزاينده بهره‌برداري در جنگل‌هاي زاگرس و عدم توفيق طرح‌ها و برنامه‌هاي احيايي سبب بروز حساسيت‌هاي اجتماعي در بعد سرزميني در قبال وضعيت بحراني جنگل‌هاي زاگرس شده‌است. از اين رو بحث چگونگي اداره اين جنگل‌ها از مهمترين بحث‌هاي ساليان گذشته مي‌باشد. به نظر مي‌رسد محور اصلي ناكامي‌هاي پيشين، نبود پذيرش اجتماعي بوده و مشاركت جوامع محلي ميتواند راه حل اين مشكل باشد. مطالعه حاضر به بررسي موانع مشاركت جوامع محلي و زمينه‌هاي موجود جهت مشاركت در مديريت جنگل‌هاي زاگرس مي‌پردازد. اين تحقيق در بخش نمه‌شير شهرستان بانه با جامعه آماري 361 نفر از سرپرستان خانوار روستاهاي مورد مطالعه انجام شد. مواد و روش‌ها: بر اساس جدول مورگان تعداد 186 نفر به عنوان نمونه سرپرستان خانوار جهت گردآوري داده‌هاي تحقيق انتخاب شدند. داده‌ها از طريق پرسش‌نامه جمع‌آوري و سپس تحليل شدند. يافته‌ها: بررسي موانع مشاركت بيانگر آن است كه ذينفع نبودن جوامع در مديريت، بهره‌نبردن از دانش بومي در تدوين برنامه‌ها، وابستگي زياد جوامع محلي به جنگل و نبود تشكل‌هاي مردمي تأثير زيادي بر مشاركت پايين مردم محلي دارد. بر اساس يافته هاي تحقيق بين متغيرهاي ميزان اعتماد(p<0/05) ، قابليت اجرايي برنامه‌ها (p< 0/05) ، شركت در كلاس‌هاي آموزشي (P<0/01) و ديدگاه جنگل‌نشينان نسبت به اداره منابع طبيعي(p<0/01) با ميزان مشاركت آنها درمديريت جنگل رابطه مثبت و معني‌داري وجود دارد. نتايج ارزيابي زمينه‌هاي مشاركت مردم محلي نشان داد كه 4/98 از افراد تمايل دارند در زمينه گزارش قاچاق چوب، 00/82 درصد در زمينه اطفاي حريق، 8/32 درصد در زمينه پيش‌گيري از تغيير كاربري و 1/13 درصد در زمينه احياي اراضي تخريب در مديريت مشاركت فعال داشته باشند. نتيجه‌گيري: بر اساس يافته‌هاي تحقيق، ميتوان بيان كرد كه مردم محلي تمايل به مشاركت در برنامه‌هاي مديريت و به طور ويژه در برنامه-هاي حفاظتي مي‌باشند و مي‌توان از اين توان براي حفاظت و احيا جنگل استفاده نمود.

چكيده لاتين :

Background and Objectives: History of forest management planning in Zagros indicates that forest management goals have not been achieved. Lack of social acceptance of these plans by local communities is considered as the main reason of this problem. Local people participation in forest management can help to solve this problem. This paper aims to determine barriers of local people participation in Nameshir district of Baneh in Zagros forests. Materials and methods: For this goal, 186 of local people were surveyed by a questionnaire method. Likert scale was used to ranking statements. Statistical analyses were carried using Spearman correlation coefficient. Results: Analyses of data showed that majority of households are dependent on forestry products. Analysis of Local people opinions indicated that lack of local people involvement in forest management, ignoring of traditional knowledge in planning, high dependence of people on forest and willing to manage forests are more affecting factors that limit local people participation in forest management. Statistical analysis revealed a positive significant correlation between participation and factors including Confidence in offered programs (p<0.05), people opinion about forestry administrators (p<0.01), applicability of forest management plans (p< 0.05) and training courses (p<0.01). Conclusion: Results indicated that local people will to be participatory in different conservative operations. Involvement people in forest benefits can promote their participation in forest management.