تأثير فاصله كاشت بر دانسيته و بيومتري الياف چوب صنوبر دلتوئيدس (مطالعه موردي در جنگل ساري)

The effect of initial spacing on wood density and fiber biometric properties of fibers in Populus deltoids Case study in Sari region

سابقه و هدف: كارخانه چوب و كاغذ مازندران به منظور تامين مواد اوليه جهت توليد كاغذ اقدام به كشت گونه تندرشد صنوبر در فواصل كاشت مختلف نموده است. اين عامل مي‌تواند مقدار رويش قطري، ارتفاعي و در نهايت كيفيت چوب درختان به دليل رقابت ريشه‌اي و تاجي در كسب نور، آب و مواد غذايي را تحت تاثير قرار دهد. بنابراين تحقيق حاضر با هدف بررسي تاثير فاصله كاشت و محور طولي درخت بر دانسيته خشك و خواص بيومتري الياف چوب صنوبر دلتوئيدس مورد بررسي قرار گرفت. مواد و روش ها: تعداد 9 اصله درخت سالم صنوبر (Populus deltoids) در سه فاصله كاشت (2×2، 2×3 و 3×3 مترمربع) در طرح جنگل‌كاري صنايع چوب و كاغذ مازندران انتخاب و سه ديسك در محور طولي درخت از ارتفاع برابر سينه، 50 درصد و 75 درصد ازارتفاع درختان براي محاسبه خواص چوب صنوبر (دانسيته خشك، طول الياف، قطر الياف، ضخامت ديواره سلولي، ضريب انعطاف پذيري، نسبت رانكل و نسبت درهمرفتگي) بريده شد. يافته‌ها: آزمون تجزيه واريانس نشان داد كه تاثير مستقل فاصله كاشت بر دانسيته خشك، ابعاد الياف و نسبت درهمرفتگي معني‌دار و بر ضريب انعطاف‌پذيري و نسبت رانكل غيرمعني‌دار است. تاثير مستقل محور طولي درخت بر دانسيته خشك و خواص بيومتري غيرمعني‌دار است. تاثير متقابل فاصله كاشت و محور طولي درخت بر همه خواص چوب صنوبر دلتوئيدس به غير از قطر الياف غيرمعني‌دار است. بيشترين ميانگين دانسيته خشك، طول الياف، قطر الياف، ضخامت ديواره سلولي و ضريب انعطاف‌پذيري در فاصله كاشت 2×2 و كمترين ميانگين آن در فاصله كاشت 2×3 مترمربع مشاهده شد. نسبت درهمرفتگي و رانكل در فاصله كاشت 2×3 مترمربع نسبت به ساير فواصل كاشت بيشتر بود. ارتباط مثبت و معني‌دار بين رويش طولي و قطري با دانسيته و ابعاد الياف چوب صنوبر دلتوئيدس وجود دارد. نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج بدست آمده مي‌توان كاشت صنوبر دلتوئيدس در فواصل كمتر براي رفع كمبود ماده اوليه براي صنعت كاغذسازي مازندران جهت توليد كاغذ را پيشنهاد كرد. يافته‌ها: آزمون تجزيه واريانس نشان داد كه تاثير مستقل فاصله كاشت بر دانسيته خشك، ابعاد الياف و نسبت درهمرفتگي معني‌دار و بر ضريب انعطاف‌پذيري و نسبت رانكل غيرمعني‌دار است. تاثير مستقل محور طولي درخت بر دانسيته خشك و خواص بيومتري غيرمعني‌دار است. تاثير متقابل فاصله كاشت و محور طولي درخت بر همه خواص چوب صنوبر دلتوئيدس به غير از قطر الياف غيرمعني‌دار است. بيشترين ميانگين دانسيته خشك، طول الياف، قطر الياف، ضخامت ديواره سلولي و ضريب انعطاف‌پذيري در فاصله كاشت 2×2 و كمترين ميانگين آن در فاصله كاشت 2×3 مترمربع مشاهده شد. نسبت درهمرفتگي و رانكل در فاصله كاشت 2×3 مترمربع نسبت به ساير فواصل كاشت بيشتر بود. ارتباط مثبت و معني‌دار بين رويش طولي و قطري با دانسيته و ابعاد الياف چوب صنوبر دلتوئيدس وجود دارد.

Background and objectives: The wood and paper factory of Mazandran has been planting poplar species at various initial spacing in order to supply raw material for pulp and paper production. Initial spacing can affect the value of stem diameter, height, and ultimately the wood quality due to root and crown’s competition in reaching light, water and food. In the present study, the effects of initial spacing and axial position on the oven-dry density and biometrical properties of Populus deltoids were examined. Materials and methods: Nine normal poplar trees (Populusdeltoids) were randomly selected in three initial spacing (2×2, 2×3, 3×3 m) from Mazandran wood and paper industry's forest. Three samples were taken along axial position from the bottom to upward (breast height, 50 and 75% stem height) to determine and measure wood density and fiber biometrical properties (fiber length, fiber diameter and cell wall thickness, slenderness ratio, flexibility coefficient, and Runkel's ratio). Results: Results of ANOVA indicated that the initial spacing had significant differences on the density, fiber dimensions, and slenderness ratios and hadn’t any on the flexibility coefficient and runkel ratio. The effect of longitudinal position on density and fiber biometry wasn’t significant. Interaction effect between initial spacing and longitudinal position on the wood properties wasn’t significant except for fiber diameter. The highest and lowest oven-dried density, fiber length, fiber diameter, cell wall thickness and flexibility coefficient were found at initial spacing 2×2 and 2×3, respectively. The average of slenderness ratio and runkel ratio in 2×3 are higher than other initial spacings. There are significantly positive relationships. between stem diameter and height grows with density and fiber dimensions in poplar wood. Conclusion: Based on the results, it can be said that poplar planting in lower initial spacing is more suitable than other initial spacing for pulp and paper production.