بازانديشي سنگ نگاره ي خان تختي؛ يادمان نبرد آذرآبادگان

The re-thinking and revision of the Sassanid bas- relief of Khān Takhti; as the monument for the battle for Azerbaijan

نقش برجسته‌ي عهد ساساني خان ­تختي در كوه پيرچاووش روستاي خان­ تختي در نزديكي شهر سلماس در استان آذربايجان­ غربي قرار دارد كه دو سوار و دو پياده را نمايش مي ­دهد كه پيادگان حلقه ­هايي را از سواران كه در اصل اردشير بابكان و شاپور يكم هستند، دريافت مي­كنند. پژوهش­ هاي ايران­شناسان غربي و ايراني درباره­ي كيستي اين سواران و پيادگان تاكنون يكسان و همانند نبوده است؛ اما بيشتر ايشان نقش ­برجسته ­ي خان­ تختي را نمايش بيعت و هم­ پيماني بزرگان ارمني با اردشير و شاپور معرفي كرده ­اند. بااين‌حال، نويسندگان پس از بازانديشي نقش ­برجسته ­ي خان ­تختي، ايده ­ي انتساب پيادگان به اشراف ارمني را برخاسته از مغالطات سه­گانه­ي هم­بستگي، توسل به باور عموم و تشبّث به تكرار دانسته؛ و در پايان، بر مبناي گزارش­ هاي تاريخي، چنين نتيجه گرفته ­اند كه اين نق ش­برجسته­ ي ساساني در اصل يادمان پيروزي اردشير بابكان در نبرد آذرآبادگان و نيز روايتگر هم ­پيماني بزرگان خاندان ­هاي اشكاني سورن و اسپهبد با خاندان ساسان است.

The Sassanid bas- relief so- called as Khān Takhti is located at the Mt. Pīrchāvūsh, the village of Khān Takhti, near to Salmās, W. Azerbaijan; whereon two equestrians and two pedestrians have been carved. The equestrian men are Artaxerxes the Unifier and Shāpūr the great giving tow royal coronas to the pedestrian men. It is notable that results of western and Iranian researchers on the identity of these persons are different; while many of them have presented this bas- relief as the allegiance of Armenian nobles with Artaxerxes the Pāpagān. Yet, the authors have revised such an idea as the triple fallacies of ad nauseam, ad popolum and non importatur causandi reciproci. and they have concluded that this bas- relief, historically, depicts the victory of Artaxerxes (I) at the battle for Azerbaijan and the allegiance of the Arsacid Houses of Sorens and Espahbads with the House of Sassans.