كليدواژه :
مهدويّت , موعود , اديبان مذاهب اسلامي , انتظار , دجّال
چكيده فارسي :
موضوع ديني و تاريخي «مهدويت» از موضوعات ارزشمندي است كه از سده‌هاي آغازين ادبيات فارسي دري تا به امروز به طور گسترده و البته با نگاه‌هاي مختلف و متفاوت مذهبي، تاريخي و فرهنگي در ادبيات فارسي منعكس شده است. اين مقاله سير اين موضوع را در ادب فارسي دوره‌هاي گوناگون و از ديد شاعران و برخي نويسندگان مذاهب اسلامي تا آغاز پيروزي انقلاب اسلامي به‌اختصار بررسي مي‌كند و در اين سير تاريخي و با توجه به امنيت يا ناامني اجتماعي، رضايت يا نارضايتي مردم از اوضاع زمانه، مذهب رسمي و توجه حاكمان و عالمان و دانايان جامعه به اين موضوع، ميزان نگرش جامعه به مهدويت را نشان مي‌دهد. البته مردم همواره چشم به راه عدالت موعود بوده‌اند. همراه با پرداختن به انتظارِ ظهور موعود و به گونه مشخص «مهدي» عناصر و مفاهيم مرتبط با اين موضوع، يعني غيبت، انتظار، آخرالزمان، فتنه‌ها و ستم‌ها، دجّال و نشانه‌هاي هر يك در ادبيات بازتاب يافته است. با مطالعه در اشعار و نوشته‌هاي ادبي در آثار فارسي مي‌توان سه گونه رويكرد را به موضوع مهدويت تا به امروز ديد: تاريخي و تلميحي، عرفاني و نوعي، انتظار و كوشش.
چكيده لاتين :
The historical and religious idea of "Mahdism" is a valuable subject which has been widely reflected in Persian literature through different religious, historical and cultural approaches and viewpoints since the early centuries of Dari Persian literature. The present paper briefly reviews the evolution path of the issue in Persian literature and from the viewpoint of poets and some writers of Islamic denominations during different periods, up to the victory of Islamic Revolution of Iran. The findings indicate that society's attitude towards Mahdism has fluctuated due to social security or insecurity, people's satisfaction or dissatisfaction from the existing conditions, official denomination of the society, and rulers and scholars' attention to the subject in this historical path. People, however, have always waited for the justice of the Promised. The paper studies the idea of waiting for the appearance of the Promised, distinctively "Mahdi", and reflects the relevant elements and concepts such as occultation, awaiting, end of time, seditions and tyrannies, Dajjal (anti-Christ) and their signs in literature. The review of Persian poems and literary texts shows that there may have been three approaches to Mahdism as follow: historical and allusive, mystical and generic, awaiting and endeavor. The victory of Islamic Revolution in Iran and modern world's developments have greatly approximated the view about Mahdism and how to take it into consideration to what is expected.
