جستاري در قواعد صرفي و نحوي گويش كردي جنوبي (با بررسي موردي سه زير گويش خزلي، لكي و كلهري)

گويش كردي جنوبي يا ايلامي - كرمانشاهي يكي از چهار گويش اصلي زبان كردي (كرمانجي، سوراني، اورامي-گوراني و كردي جنوبي) است كه خود، زيرگويش‌ها و لهجه‌هاي متعددي را شامل مي‌شود. خزلي، لكي و كلهري، سه زيرگويش كردي جنوبي هستند كه در اين مقاله از لحاظ نكات دستوري و قواعد صرفي و نحوي، مورد مقايسه قرار گرفتند و به بيان تفاوت‌ها و شباهت‌هاي آن‌ها (با تأكيد بيشتر بر تفاوت‌ها) پرداخته شد. در اين پژوهش كه از نظر روش گردآوري اطلاعات، كتابخانه‌اي و از نظر ماهيت، توصيفي- تحليلي است، پس از معرفي زبان كردي و گويش‌هاي آن، قواعد صرفي و نحوي زيرگويش‌هاي مورد نظر، تبيين و تشريح شد. نتايج اين پژوهش حاكي از ارتباط بسيار نزديك اين گويش‌ها و وجود شباهت‌هاي بسيار و تفاوت‌هايي در آن‌ها بود؛ چنانكه اين سه گويش در بسياري از نكات دستوري با هم اشتراك دارند و تفاوت‌هاي موجود نيز بيشتر در صرف افعال، كاربرد ضماير، قيدها، حروف اضافه و پيشوندها و به تعبير ساده‌تر، در ساختار واژگان و افعال به صورت جزئي و در كاربرد بعضي از حروف نمود مي‌يابد و همين تفاوت‌هاست كه باعث تمايز اين گويش‌ها و استقلال آن‌ها از يكديگر شده و نظام دستوري هر يك از آن‌ها را خاص كرده است.

Southern Kurdish dialects or (kermanshahi-Ilami) dialects are one of the four main Kurdish dialects (Kermanji, Soranji, Orami-Ghoran, and Southern Kurdish dialect) divided to too many sub-dialects. In this study, we have analyzed the features of grammatical points and etymological reference of grammar of these dialects with the emphasis on differences. Thus, firstly, we have identified Kurdish language and its dialects, then, we have described etymological grammar of these dialects.
This study has been conducted by library study method and descriptive-analytical approach. According to the findings, these three dialects have very close associations with each other and in some grammatical points they meet the similarities. But among them, there are some differences mostly appeared in verb etymology, usage of pronouns, adverbs usage, prepositions, and prefixes. These differences often occurred in changes of some letters. These differences caused these dialects varieties and also the independency and appearance of particular grammatical system of them.