مقايسۀ آراء تفسيري معرفت و ابن عاشور ذيل آيۀ امامت

A Comparative Study of Ma'refat and Ibn 'Ashour's Exegetic Views about the Verse of Imamate

تحقيق حاضر در مقايسه و تحليل آراء تفسيري آيت الله معرفت و ابن عاشور، ذيل آيۀ امامت (بقره/124)، است. «امام» در نظر معرفت، پيشواي معصوم و واجب الاطاعه در امور ديني و دنيوي و والاتر از رسول و نبي است؛ ولي در نظر ابن‌عاشور، رسول و مجاز به انجام ارتكاب گناهان صغيره است. به نظر مي رسد، حضرت ابراهيم(ع) قبل از ابتلائاتش رسول بوده‌است و مقام امامت ايشان، جداي از مقام رسالت اوست؛ زيرا «رسول» طبق روايات كسي است كه ملائكه در بيداري بر وي نازل مي شوند و با او سخن مي گويند و لذا نزول ملائكه بر ابراهيم(ع) و بشارت به فرزنددار شدنش در بيداري نشانۀ رسالت او قبل از ابتلائاتش است؛ علاوه بر آن حمل واژۀ "«مام» بر معناي رسول، خلاف ظاهر آيه و بدون قرائن معتبر عقلي و نقلي است و تفسير به رأي به شمار مي‌آيد. اطلاق واژه «الظالمين» را نمي‌توان بدون قرينه معتبر به گناهان كبيره و شرك محدود نمود و گناهان صغيره را از آن خارج كرد؛ بر اين اساس، مراد آيه، عصمت از هرگونه ظلم و گناه است. از نظر عقلي نيز اعتقاد به جواز انجام گناهان صغيره براي امام يا رسول موجب سلب اعتماد مردم از آنان و نقض غرض بعثت رسل است.

The present paper compares and analyzes Ayatollah Ma'refat and Ibn 'Ashour's exegetic views about the verse of Imamate (2:124). Ayatollah Ma'refat believes that "Imam" is an infallible guide who is superior to a prophet and messenger and must be obeyed in religious and worldly affairs. Ibn 'Ashour, however, believes that a messenger may commit minor sins. Prophet Ibrahim (peace be upon him) was seemingly a messenger before experiencing his trails, and his position as an Imam was different from that of a messenger, because hadiths define "messenger" as a person who communicated with descending angels when he was awake. Thus angels descended and brought good news about having a baby to Prophet Ibrahim when he was awake, indicating that he was a messenger before the trails. Moreover, it is contrary to the outward meaning of the verse to predicate the term "Imam" upon the meaning of "messenger", which lacks valid intellectual and transmitted frame of references and is a personal opinion. The generalization and application of the term "tyrants" cannot be limited to capital sins and idolatry without any valid frame of references and minor sins cannot be excluded from it. Accordingly, the verse means infallibility upon any tyranny and sin. Intellectually speaking, the belief that Imam or messenger may commit minor sins leads to people's distrust in them and violation of the aim of prophets' mission.