عبادت از ديدگاه فخررازي و علامه طباطبايي

Worship in the View of Fakhr Razi and Allamah Tabatabaii

عبادت خداوند، دليل آفرينش انسان از سوي خداوند است. بر اين اساس، مفسران مختلف چون به اين اصطلاح رسيده اند به توضيح و تبين مطلب پرداخته‌اند. امام فخر رازي و علامه طباطبايي، از بزرگترين مفسران اهل سنت و تشيع مي‌باشند؛ مسلما نوع نگاه اين دو به موضوع عبادت، راهنما و راهگشاي بسياري از ابهامات در باب عبادت است و از طرف ديگر ميزان نزديكي و قرابت علماي اسلام از مذاهب مختلف را در خصوص مباني دين نشان مي دهد. اين چنين پزوهش هايي مي تواند، مانع از شكاف افكني و تفرقه سازي معاندان و مخالفان اسلام و مسلمين مي گردد. در اين پژوهشي كه از نوع كتابخانه‌يي و با نگاه تطبيقي است، برآنيم تا با لحاظ قرار دادن تفاسير هر دو نويسنده، ديدگاه هاي آنها را با يكديگر مقايسه‌ نماييم. در كل با بررسي انجام گرفته، اين نتايج حاصل مي گردد كه، عبادت را داراي مراتب و مهمترين هدف آفرينش انسان مي دانند. با تأمل در كلام علامه و رازي، مي توان مرز گوهر و صدف عبادت را از ديدگاه ايشان ترسيم نمود و اثبات اين امر، ناموجه بودن مدعا و مغالطات كساني را كه از عبادت تفسيرهاي عوامانه و غلط ارائه مي كنند، روشن مي‌نمايد. شباهت ديدگاه و نگاه دو مفسّر مذكور به مسأله مورد بحث مؤيد اين نكته است كه مدعاي وهابيون در مسئله عبادت، با فضاي نقل و عقل مغاير است.

The reason for creating man by God is to worship Him. Accordingly, different commentators, including Imam Fakhr Razi, as one of the great Sunny commentators, and Allamah Tabatabaii, as one of the great Shia commentators, have explained and elaborated on the term "worship". Their views about worship will definitely remove many ambiguities about worship and lead us to right path on the one hand, and will show the proximity and similarity of the views of Muslim scholars from different Islamic schools about the principles and foundations of religion on the other hand. Conducting research on the views of different Muslim scholars can prevent the enemies of Islam and Muslims from making division and schism among Muslims. Using a library method and a comparative outlook, the present paper seeks to compare the views of Imam Fakhr Razi and Allamah Tabatabaii through taking into consideration their commentaries. Generally, the research findings show that these two scholars regard worship as the most important aim of man's creation, with different stages. Contemplating on their words, we can depict and prove the limit of the essence of worship in their views, which shows the claims and fallacies of those who provide wrong and common interpretations of worship are unjustified. The similarity of their views about worship emphasizes the fact that Wahhabis claims about worship contradict with reason and tradition.