تأثير پوشش درختي گلابي وحشي چم حصار لرستان بر برخي خصوصيات شيميايي خاك

The Effect of pear tree vegetation of chamhesar, Lorestan on Some Chemical Soil Properties

سابقه و هدف: مديريت‌هاي مختلف جنگل علاوه بر تأثير مستقيم بر خاك، به طور غير مستقيم نيز از طريق تغيير يا تخريب پوشش گياهي بر خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك اثر خواهند گذاشت. ذخيره‌گاه‌ها از رايج‌ترين سيستم‌هاي حفاظتي در مديريت اكوسيستمي جنگل‌هاي ايران مي‌باشند كه مي‌توانند به طور مستقيم و يا غير مستقيم خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك را تحت تأثير قرار دهند. با توجه به اينكه در ايران مطالعات كافي جهت كمي سازي اثرات اين نوع حفاظت بر روي خصوصيات خاك انجام نشده است لذا، پژوهش حاضر با هدف بررسي اثر مديريت حفاظتي كوتاه‌مدت بر مهم‌ترين خصوصيات شيميايي خاك ذخيره‌گاه گلابي وحشي چم‌حصار دلفان، انجام شد. بديهي است ارزيابي تاثيرات حاصل از اين نوع روش‌مديريتي بر خاك مي‌تواند راه‌گشاي مديران در زمينه ادامه اين روند باشد. مواد و روش‌ها: براي نمونه‌برداري از خاك علاوه بر نواحي مركزي و پيراموني ذخيره‌گاه مورد بررسي، منطقه‌اي با خصوصيات فيزيوگرافي مشابه در خارج از ذخيره‌گاه (شاهد) انتخاب گرديد. سپس سه ترانسكت 250 متري با فواصل 40 متر از ناحيه مركزي ذخيره‌گاه به سمت ناحيه پيراموني و خارجي ذخيره‌گاه با جهت شمال شرقي- جنوب غربي پياده و در فواصل 20 متري بر روي هر ترانسكت از زير نزديك‌ترين پايه درخت گلابي يك نمونه تركيبي تا عمق 10 سانتي‌متري خاك برداشت سپس مقادير كربن آلي، نيتروژن، فسفر، پتاسيم، هدايت الكتريكي، اسيديته و منيزيم خاك در آزمايشگاه اندازه گيري شد. در مجموع 36 نمونه خاك در سه ناحيه برداشت شد. پس از آزمون نرمال بودن توزيع مشاهده‌ها با آزمون كولموگروف اسميرنوف، مقايسه ميانگين‌ها با استفاده از تجزيه واريانس يك‌طرفه و مقايسه چندگانه ميانگين‌ها با آزمون دانكن انجام گرفت. يافته‌ها: نتايج نشان داد از نظر آماري اختلاف معني‌داري در مقادير كربن آلي، نيتروژن، فسفر، پتاسيم، هدايت الكتريكي، اسيديته و منيزيم خاك سه ناحيه وجود دارد. بيشترين ميزان كربن آلي (9/57 درصد)، نيتروژن (0/25 درصد)، فسفر (4/32 ميلي‌گرم بركيلوگرم)، پتاسيم (57/33 ميلي‌گرم بر كيلوگرم) و هدايت الكتريكي (198/70 ميكروزيمنس بر متر) در خاك ناحيه مركزي و بيشترين ميزان اسيديته (7/62) و منيزيم (8/56 ميلي‌گرم بركيلوگرم) در خاك ناحيه خارجي ذخيره‌گاه مشاهده گرديد. به‌ عبارتي از خارج ذخيره‌گاه به سمت ناحيه مركزي ميزان كربن، نيتروژن، فسفر، پتاسيم و هدايت الكتريكي خاك روندي افزايشي و منيزيم و اسيديته خاك روندي كاهشي داشته است. نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش حاكي از تأثير مثبت مديريت حفاظتي بر خصوصيات شيميايي مطالعه شده در خاك است. درواقع حفاظت با كاهش تخريب‌ها و جلوگيري از ورود دام به عرصه حفاظتي باعث افزايش پوشش گياهي و به دنبال آن تأثير معني‌دار بر خصوصيات شيميايي خاك شده است. در واقع با توجه به نتايج بدست آمده از اين پژوهش مي‌توان بيان نمود كه بكار گرفتن روش-هاي حفاظتي مناسب مي‌تواند با حفظ و بهبود خصوصيات خاك و به‌علاوه پوشش درختي و گياهي، زمينه پايداري اكوسيستم‌ها، حفظ و افزايش زادآوري در جنگل‌ها بخصوص جنگل‌هاي زاگرس را فراهم آورد.

will also affect indirectly soil physical and chemical properties by changing or degrading vegetation cover. Accordingly, forest reserves are most common protection systems in the Iran forest ecosystems management that can affect physio-chemical properties of soil directly or indirectly. Since there are not enough studies to quantity the effects of this type of protection on soil properties in Iran, therefore, this study was one following aim: the effect of short-term protection management on some chemical properties of the soil in Chamhesar Pear forest reserve in Delfan. Thus assessing the impacts of this type of management on the soil can lead managers to continue the process. Materials and Methods: In addition, sampling of soil in the core and buffer zones of the studied area, a region with similar physiographic characteristics was selected outside the reserve (as control). Soil samples were collected on three transects with 250 m length and north-east to south-west direction with a height difference of 40 meters towards the core and buffer zones. Each transect consists of 3 zones: core, buffer and transition zones. Soil samples were collected at intervals of 20 meters on each transect under the crown of the nearest Pears tree at depth of 10 cm. Overall in the three transects, 36 soil samples were taken. Then the normalization of the data was determined by Kolmogorov-Smirnov test; the comparison of the means and multiple comparison of the means was done respectively using one-way ANOVA and Duncan test. Results: The results showed that there was a significant difference between the amounts of organic carbon, total nitrogen, phosphorus, potassium, electrical conductivity, acidity and magnesium of soil in three zones. The highest amount of organic carbon (9.57%), nitrogen (0.25%), phosphorus (4.32 mg / kg), potassium (57.33 mg / kg) and electrical conductivity (198.70 μs/ m) was measured in the soil of core zone and the highest level of acidity and magnesium of soil was 7.62 and 8.56 mg/kg respectively, in the transition zone. In the other words, the amount of carbon, nitrogen, phosphorus, potassium and electrical conductivity of soil had increased and level of acidity and magnesium of soil has decreased from the transition zone to core zone. Conclusion: The results of this study showed that protection management had the positive effect on the chemical properties of soil. In fact, protection has been caused to preventing grazing, increasing vegetation cover and decreasing rate of destruction, as a result a significant effect on some chemical properties of soil.