تحليل دست اندركاران جنگل در ارزيابي شاخص هاي مديريت پايدار (مطالعه موردي: استان لرستان، شهرستان كوهدشت)

Stakeholders' analysis to assessment indicators of sustainable management of forests Case Study: Lorestan Province, Kuhdasht County

سابقه و هدف: يكي از عوامل مهم در برنامه‌ريزي و تصميم‌گيري‌ براي مديريت پايدار جنگل در راستاي توسعه پايدار، شناسايي دست‌اندركاران و بررسي نگرش آنها نسبت به معيارهاي پايداري جنگل‌ است.پس از كنفرانس بين‌المللي ريو، توسعه پايدار در اروپا كه توسط كنفرانس وزرا در حفاظت از جنگل‌ها در اروپا برگزار شد، به مديريت پايدار جنگل تبديل گشت و از آن پس تعريف مديريت پايدار جنگل به كار گرفته شد و بيشتر از يك سري معيار و شاخص‌ها به عنوان ابزاري براي ارزيابي مديريت پايدار جنگل استفاده شد (26). معيار ابزاري براي اندازه‌گيري اصل، ايسوانتورو (2001) و شاخص ابزاري براي اندازه‌گيري معيار است (22 و 33). به منظور تصميم‌گيري براي مديريت و برنامه‌ريزي، در راستاي سياست‌گذاري اصولي و موفق منابع طبيعي، شناخت كامل دست‌اندركاران جنگل و معيارهاي مربوط به شناسايي آنها بسيار مهم است. تصميم‌گيري‌ها در مديريت منابع طبيعي به دليل چند منظوره بودن خدمات و فوايد منابع طبيعي، مشكل بودن ارزش گذاري پولي خدمات بوم‌سازگاني و درگير نمودن تعداد زياد دست‌اندركاران اغلب با پيچيدگي، تغيير ناپذيري و عدم اطمينان همراه است و تصميم‌گيري‌ها را همواره با چالش‌هايي مواجه ساخته است(3). مردم، منابع و مشاركت سه ركن اساسي توسعه پايدار را تشكيل مي‌دهند (42). در گذشته حاميان حفظ منابع طبيعي در راستاي حفظ تنوع زيستي از بهره‌برداري سنتي جلوگيري نموده و ترجيح مي‌دادند تا براي حفظ منابع طبيعي مردم از بوم‌سازگان‌هاي طبيعي خارج شوند و دليل نگرش فوق اين بود كه استفاده از منابع طبيعي توسط مردم با حفظ آن، در تضاد است (43پژوهش حاضر با هدف مقايسه نگرش دست‌اندركاران مختلف جنگل براي ارزيابي شاخص‌هاي مديريت پايدار در روستاي نامجو در غرب استان لرستان و از توابع شهرستان كوهدشت، انجام شده است. هدف از پژوهش حاضر تحليل دست‌اندركاران جنگل در ارزيابي شاخص‌هاي مديريت پايدار در روستاي نامجو واقع در دهستان اولاد قباد شهرستان كوهدشت در زاگرس مياني است. مواد و روش‌ها: دست‌اندركاران به صورت تحقيقات ميداني و مطالعات كتابخانه‌اي انتخاب شدند. در اين رابطه تعداد 50 پرسشنامه بين دست‌اندركاران توزيع شد. روايي صوري پرسشنامه‌ها با نظر متخصصين مرتبط تعيين و براي تعيين پايايي آنها از آزمون آلفاي كرونباخ و براي امتيازدهي پاسخ‌ها از مقياس ليكرت استفاده شد. سپس وضعيت اهميت مهمترين شاخص هر معيار متناسب با فراواني نسبي آن حاصل از نگرش سه گروه از دست‌اندركاران شامل افرادي از روستاي محلي، كارشناسان اجرايي و استادان دانشگاه، بدست -آمد. در نهايت به‌منظور بررسي رابطه معني‌داري نگرش دست‌اندركاران از آزمون خي –دو يا آزمون دو جمله‌اي استفاده شد. يافته‌ها و نتيجه‌گيري: بررسي نتايج نگرش دست‌اندركاران براي هر معيار و شاخص‌هاي مربوط به آن نشان داد كه تنها براي معيار "كاركردهاي حفاظتي" و شاخص"سطح دامنه‌هاي فرسايش يافته كه سالانه توسط درختكاري و بوته‌كاري احياء مي‌شود" نظر يكسان از هر سه گروه حاصل شد. نتايج حاصل از آزمون خي –دو نيز نشان داد كه تفاوت معني‌داري بين نگرش سه گروه وجود ندارد.

Background and objectives: One of the important factors in planning and decision making for sustainable forest management in the context of sustainable development is assessment stakeholders and their attitudes towards forest sustainability criteria. The seven benchmarks of the Near East process for sustainable management of Iranian forests include: the size of forest resources, biodiversity, forest health and survival, forest resource production functions, forest resource conservation functions, socio-economic functions, and the legal, political and organizational framework. Materials and methods: The purpose of this study was to compare the attitudes of different forest managers in identifying sustainable management indicators in a part of central Zagros forests located in Kuhdasht city in west of Lorestan province. The practitioners included individuals from local communities, executive experts, and university professors who were selected through field studies and bibliographic studies. In this regard, 50 questionnaires were distributed among practitioners. Cronbach's alpha and SPSS16 software were used to determine the reliability of the questionnaires. Likert scale was used to evaluate the responses. Then, the status of the importance of the most important indicator of each criterion, proportional to its relative weight, was obtained from the attitude of three groups of forestry practitioners. Results and Conclusion: The results showed that the reliability of the questionnaire was 0.729, which is indicative of acceptable reliability. Evaluation of the results of the opinions of the groups for each criterion and its related indicators showed that the two criteria for "protective functions" and "health, happiness and integrity" are the same. Finally, in order to investigate the significant relationship between the attitude of the practitioners, the Chi-I test or binomial test were used which did not show any significant difference between the attitudes of the three groups.