مسأله‌ي بايد و هست در ديدگاه آيت‌ا... سبحاني

بدون عنوان

فرا اخلاق به مبادي تصوري و تصديقي علم اخلاق مي‌پردازد. فرا اخلاق چهار مبحث ذيل را در بر مي‌گيرد: معناشناسي اخلاق، معرفت‌شناسي اخلاق، هستي‌شناسي اخلاق و مباحث منطقي. يكي از موضوعات فرا اخلاقي مباحث منطقي است كه به استنتاج مفاهيم و گزاره‌هاي اخلاقي مي‌پردازند؛ بنابراين، ‌رابطه‌ي بايد و هست در ديدگاه آيت‌الله سبحاني در زمره‌ي مباحث منطقي فرا اخلاق است كه كمتر نوشته‌اي به آن پرداخته است. نويسنده در اين مقاله، درصدد است تا ديدگاه آيت‌الله سبحاني درباره‌ي ارتباط جمله‌هاي اخلاقي را تبيين و بررسي كند. ايشان جمله‌هاي اخلاقي را انشايي و اعتباري و در عين‌حال برهان‌پذير مي‌داند. ايشان برخي جمله‌هاي اخلاقي را لازمه‌ي برخي ديگر و شرط لازم در استدلال‌هاي اخلاقي را وجود مدرَكاتِ عقل نظري مي‌داند. ايشان در پي اثبات يقيني‌بودنِ جمله‌هاي اخلاقي‌ است، اما تبييني از دلالت التزامي ادعايي ارائه نداده است و ميان جمله‌هاي حاويِ خوب اخلاقي و وجوب اخلاقي تساوق قائل نيست. با توجه به اعتقاد آيت‌الله سبحاني مبني بر اين‌كه خوب و بد بودن افعال اخلاقي بر اساس كمال و نقص‌ داشتن آن‌ها براي نفس (هدف اخلاقي) است، بنابراين، اعتباري و انشائي‌ دانستن جمله‌هاي اخلاقي ضرورتي نداشته، لغو به‌ نظر مي‌رسد؛ زيرا مفاهيم اخلاقي مبين رابطه‌ي واقعي ميان فعل و هدف اخلاقي‌اند.

فاقد چكيده