استعاره‌هاي سماع در انس‌التائبين احمد جام نامقي

Samā΄ Metaphors in Ahmad-e Jām’s Ons al-tālebīn

مسأله اصلي اين مقاله، بررسي استعاره‌هاي سماع در انس­التائبين است. در نگرش شناختي، مفاهيمي چون زمان، كميّت، حالت، دگرگوني، كنش، علّت، هدف، شيوه و وجه با روش استعاري فهميده مي­شوند. احمد جام در انس­التائبين براي تبيين بسياري از جنبه­ هاي سماع از حوزه ­هاي «خوراك»، «انسان» و «بيماري و سلامت» بهره­ برده­، با ­استعاره‌هاي «سماع، به مثابۀ انسان است»؛ «سماع به مثابۀ خوراك است»؛ «سماع به مثابۀ سلامت و بيماري است»، نظريه­اش را تبيين كرده است. پشتوانۀ نظري مقاله، نظريه «استعاره‌هاي مفهومي» است كه استعاره را از شگردي زيبايي­شناسي به ابزار انديشيدن ارتقاء داده­ است. نخست، مباني نظريه ياد شده را با كليدواژه ­هاي فهم نظريۀ زبانشناسي شناختي معر قي كرده، گزارشي از استعاره‌ها آورده ­ايم. سپس استعاره‌ها را بر اساس درون­مايه، دسته ­بندي كرده­ايم: استعاره‌هاي ويژگي­هاي خوشايند سماع، استعاره‌هاي ويژگي­هاي ناخوشايند سماع و استعاره‌هاي دو پهلو. سپس به تحليل شناختي هرگروه پرداخته­، شگردهاي بياني استعاره‌ها را بررسي­كرده­ايم كه چگونه احمد جام در استعارۀ سماع از شگردهاي «انتقال» و «تغيير» براي تبيين نظريۀ خود بهره­ گرفته است.

In cognitive approaches, many concepts such as time, quantity, states, changes, actions, causes, purposes and moods are examined and conceived in terms of metaphors. In delineating different aspects of Samā΄, Ahmad-e Jām in his Ons al-tālebīn draws on different conceptual metaphors such as SAMĀ΄ IS FOOD and DRINKS, SAMĀ΄ IS A HUMAN BEING, and SAMĀ΄ IS HEALTH and DISEASE. To elaborate on Ahmad-e Jām’s views, the present article focuses on such metaphorical representations using the theory of conceptual metaphors which considers metaphors not just as simple aesthetic ornaments but as sophisticated cognitive tools. The present study classifies Samā΄ metaphors into three thematic categories: pleasant, unpleasant and uncertain. The study then proceeds to analyze each category within a cognitive framework and shows how Ahmad-e Jām uses techniques such as “translation” and “change” to convey his ideas.