اثر محلول‌پاشي براسينوليد بر عملكرد و اجزاي عملكرد گندم نان (Triticum aestivum L) رقم سيروان در شرايط تنش خشكي انتهاي فصل

Effect of foliar application of brassinolide on grain yield and yield components of bread wheat (Triticum aestivum L.) cv. Sirvan under terminal drought stress conditions

به‌منظور بررسي اثر محلول‌پاشي غلظت‌هاي براسينوليد بر عملكرد دانه، اجزاي عملكرد و بهره ­وري مصرف آب گندم رقم سيروان در شرايط تنش خشكي انتهاي فصل، آزمايشي به­صورت كرت‌هاي خرد شده فاكتوريل در قالب طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان فارس، ايستگاه زرقان، در دو سال زارعي 94-1393 و 95-1394 اجرا شد. عامل اصلي سطوح تنش خشكي در سه سطح؛ آبياري كامل، قطع آبياري در مرحله آغاز گل ­دهي تا آغاز پر شدن دانه و قطع آبياري در مرحله آغاز پر شدن دانه‌ها تا رسيدگي فيزيولوژيك و عوامل فرعي شامل محلول‌پاشي براسينوليد در سه سطح؛ صفر، 0/05 و 0/1 ميلي­گرم بر ليتر و زمان محلول ­پاشي در دو سطح؛ قبل از گل­دهي و قبل از پر شدن دانه بودند. نتايج نشان داد كه در شرايط تنش، با افزايش غلظت براسينوليد، ميزان عملكرد دانه و شاخص بهره‌وري آب افزايش يافتند. مقايسه ميانگين‌ها نشان داد كه كمترين تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، عملكرد زيستي و شاخص برداشت در هر دو سال آزمايش مربوط به تنش خشكي در مرحله گلدهي بود و مقدار كاهش اين صفات نسبت به تيمار آبياري كامل به ترتيب 18/3، 13/1، 21/25، 11/33، 11/78 درصد بودند. غلظت 0/1 ميلي­گرم بر ليتر براسينوليد نسبت به عدم مصرف آن در ميانگين دو سال باعث افزايش 9/17 درصد تعداد دانه در سنبله، 62/6 درصد وزن هزار دانه و 7/3 درصد در عملكرد دانه گرديد. بيشترين ميزان بهره ­وري مصرف آب در هر سه سطح آبياري (1/01 كيلوگرم بر مترمكعب) مربوط به محلول‌پاشي غلظت 0/1 ميلي­گرم بر ليتر براسينوليد بود و همچنين بيشترين تعداد روز تا رسيدگي فيزيولوژيك (193/5 روز) در آبياري كامل و محلول‌پاشي غلظت 0/1 ميلي­گرم بر ليتر براسينوليد به دست آمد. نتايج دو سال آزمايش نشان داد كه تنش خشكي در مرحله گلدهي بيشترين اثر منفي را بر عملكرد دانه گندم رقم سيروان داشت و محلول‌پاشي 0/1 ميلي­گرم بر ليتر براسينوليد تا حدودي اين اثر منفي را تعديل نمود.

To evaluate the effect foliar application of different concentrations of brassinolide on water productivity, grain yield and yield components of bread wheat (cv. Sirvan) under drought stress conditions, an experiment was carried out as spilt factorial arrangements using randomized complete block design with three replications at Zarghan filed station, Fars Province, Iran, dutring 2014-15 and 2015-16 growing seasons. Three levels of irrigation; optimum, withholding irrigation from flowering to grain filling stage and withholding irrigation during grain filling stage were assigned to main plots, and foliar application of brassinolide concentrations in three levels 0, 0.05 and 0.1 mg.l-1 and two timing of foliar application, before flowering and before grain filling, as factorial were randomized in sub-plots. Results showed that increasing foliar application of brassinolide concentration increased grain yield and water productivity under drough stress conditions. The lowest grain number per spike, thousand grain weight, grain yield, biological yield and harvest indexbelonged to drought stress from flowering to grainfilling stagewhich were reduced by 18.3, 13.1, 21.25, 11.33 and 11.78 percent, respectively, when compared to optimum irrigation conditions. The application of 0.1 mg.l-1 brassinolide increased grain number per spike by 9.17 percent, thousand grain weight by 6.62 percent and grain yield by 7.3 percent compared with contol. The highets water productivity (1.01kg.m-3) was observed in 0.1 mg.l-1 brassinolide application and also the longest duration to physiological maturity (193.5 day) was recorded in 0.1 mg.l-1 brassinolide application and optimum irrigation. The results of this study showed that drought stress from flowering to grainfilling stage had the most negative effect on bread wheat cv. Sirvan grain yield and foliar application of 0.1 mg.l-1 brassinolide improved this negative effect to some extent.