عوامل مؤثر بر ريزازديادي گياه دارويي مرزه خوزستاني (Satureja khuzistanica Jamzad)

Effective factors on micropropagation of medicinal plant of Satureja khuzistanica

مرزه خوزستاني (JamzadSatureja khuzistanica) انحصاري ايران است و با وجود ارزش دارويي فراوان در حال انقراض مي‌باشد. بهمنظور تكثير انبوه آن از طريق ريزازديادي، جوانه‌هاي جانبي از منطقه پل‌دختر استان لرستان جمع‌آوري شد. براي سترونسازي جداكشت‌ها بهترين تيمار محلول كلريد جيوه يك درصد بهمدت 6 دقيقه تعيين شد. بهترين محيط نوشاخه‌زايي پس از بررسي 12 تيمار مختلف، محيط كشت پايه MS حاوي هورمون‌هاي BA، 2ip و IBAبهترتيب 0/5،‌ 0/3 و 0/1 ميلي‌گرم در ليتر تعيين شد، كه از لحاظ ضريب ازدياد، رشد طولي و سبزينگي نسبت به بقيه تيمارها برتري داشت. محيط كشت پايه MS با هورمون‌هايIBA و NAA به ترتيب 1 و 0/1 ميلي‌گرم در ليتر بهعنوان بهترين محيط نوريشه‌زايي پس از انجام سه تيمار با تركيب‌هاي هورموني متفاوت بهدست آمد، اين محيط كشت محرك توليد بيشترين تعداد ريشه اصلي و فرعي بود. تأثير 10 تركيب‌ مختلف خاك بر درصد زنده‌ماني در زمان سازگاري مورد بررسي قرار گرفت و تيمار ماسه: خاك مزرعه: پيت: پرليت بهنسبت 1:1:1:1 بيشترين درصد زنده‌ماني و رشد را داشت. بنابراين در طي اين تحقيق مناسب‌ترين روش تكثير براي گونه مرزه خوزستاني بهدست آمد و مي‌توان گياهان تكثير شده را به رويشگاه اصلي منتقل نمود.

Satureja khuzistanica Jamzad is an endemic species of Iran. The species is an endangered and valuable medicinal plant. In order to propagate through micropropagation, lateral buds were collected from Lorestan province, region of Pol of Dokhtar. The best treatment of sterilization of the explants was 0.1% HgCl2 for 6 minutes. The best medium for shoot regeneration was MS with BA, 2iP and IBA 0.3, 0.3 and 1 mg/l, respectively. Applying 12 different treatments, the mentioned medium was better than other treatments in term of the coefficient of elongation, leaf elongation and leaf greenness. The best medium for root regeneration was MS with 1 mg/l IBA and 0.1 mg/l NAA. It initiated the highest number of primary and secondary roots. Various combinations of different soils were evaluated for survival during the acclimatization, and sand: soil: peat: perlite at a ratio of 1: 1: 1: 1 showed the highest percentage of survival and growth. The best propagation method of the species was developed and the propagated plants could be transplanted into the habitat of the species.