بررسي وضعيت فسفر خاك در اراضي كشاورزي پارس آباد مغان

Investigating Soil Phosphorous in Agricultural Lands of ParsAbad-e- Moghan

مصرف كودهاي فسفاتي در خاك­هاي آهكي با مشكلاتي روبرو است زيرا فقط 10 تا 25 درصد از كودهاي فسفاتي اضافه ­شده به خاك، براي گياه قابل­ جذب بوده و بقيه آن (75 تا90 درصد) در خاك به صورت فسفات ­كلسيم رسوب مي­كند. تحقيقات نشان داده است كه در مناطقي كه به مدت طولاني كود فسفاتي مصرف شده است، در اثر تجمع فسفر يك­سري مشكلات محيط زيستي،از جمله كاهش كيفيت آب­ هاي سطحي، پديد آمده است. به نظر مي­رسد در برخي از مناطق ايران از جمله پارس­آباد مغان كه قطب كشاورزي بوده و از آب­هاي سطحي به عنوان آب شرب ساكنين آن منطقه استفاده مي­شود، بررسي وضعيت اين عنصر در خاك به وسيله شاخص­ هاي عملكرد محيط زيستي ضروري باشد. به همين منظور اين آزمايش در سال زراعي 1395 انجام شد. ابتدا براي محدوده ­هاي زراعي تحت كشت آبي، يك شبكه نمونه ­برداري به فواصل 3×3 كيلومتر رسم گرديد. به كمك دستگاه GPS از نقاط مورد نظر نمونه ­برداري از خاك سطحي انجام شد. در تمام نمونه خاك­ها، بافت خاك، كربن آلي، اسيديته، درصد آهك معادل، فسفركل و فسفر قابل­جذب اندازه­گيري شد. در 90 مزرعه مورد مطالعه، شاخص عملكرد محيط ­زيستي فسفر با استفاده از فرمول و روش ارائه­شده توسط بال­استر و همكاران (2014) تخمين زده­شد. سپس با استفاده از نرم­ افزارهايSPSS و GS+ نيم ­تغير نماي تجربي براي متغيرهاي فسفركل، فسفر قابل ­جذب و شاخص محيط زيستي، رسم و همبستگي مكاني آنها بررسي شد. نتايج بدست آمده نشان داد كه دراين منطقه مقدار فسفرقابل­ جذب خاك­ها از 7 تا 40 ميلي­گرم بر كيلوگرم و فسفركل خاك­ها از 718 تا 2315 ميلي­گرم بر كيلوگرم متغير است. حداقل، حداكثر و ميانگين شاخص محيط زيستي به ترتيب 40، 72 و 55 بود و بيان­گر آنست كه تقريبا تمام مزارع اين منطقه در ريسك ­پذيري متوسطي قرار دارد. در خاك­ هايي با فسفركل كمتر از 1200 ميلي­گرم بركيلوگرم، با افزايش فسفر خاك، شاخص عملكرد محيط زيستي فسفر تدريجاً افزايش پيدا كرده و بعد از آن، روند افزايش شديدتر مي­شود.

Application of phosphorous (P) fertilizers to calcareous soils has some problems, because only 10-25% of P- fertilizers added to the soil are absorbed by the plant and the rest (75 to 90 %) is precipitated as calcium phosphate. Research has shown that P accumulates in soils where P-fertilizer has been used for a long time. Accumulation of P has caused a number of environmental problems including reduction of surface water quality. In some parts of Iran, such as ParsAbad-e- Moghan, which are considered as agricultural pole, study of total P by environmental indicators is necessary. For this purpose, this experiment was conducted in 2016. At first, sampling grid was drawn (at 3 * 3 km intervals) for agricultural lands, then soil sampling was done by GPS. Soil texture, organic carbon, pH, T.N.V, total P and available P were analyzed in all soil samples. Also, Environmental Performance Index (EPI) was estimated by Bolster (et al. 2014) method. SPSS (version 16) and GS+ software were used to determine the spatial correlation of total P, available P and Phosphorus Environmental Index. The results revealed that the range of available P varied from 7 to 40 mg.kg-1 and total P ranged from 718 to 2315 mg.kg-1. The minimum, maximum and average environmental indicators were 40, 72, and 55, respectively, indicating that almost all of the farms in this area were at medium risk. Increasing the environmental index is more severe in soils in which total P exceeds 1200 mg kg-1.