بررسي شكل هاي شيميايي روي در خاك آهكي زير كشت انار و بادام

Investigating Zn Chemical Forms in Calcareous Soils under Cultivation of Pomegranate and Almonds

روي از مهمترين عناصر كم نياز براي گياهان مي ­باشد كه قابليت دسترسي آن در خاك­ هاي آهكي كم است. قابليت دسترسي روي براي گياه به توزيع نسبي شكل ­هاي مختلف شيميايي آن در خاك بستگي دارد كه تابعي از ويژگي­هاي خاك مي­باشد. پژوهش حاضر به منظور بررسي توزيع شكل­ هاي شيميايي روي در دو نوع خاك زير كشت درختان بادام و انار با استفاده از روش عصاره­ گيري دنباله ­اي انجام گرديد. نتايج نشان داد مقدار روي قابل استخراج با DTPA در خاك زير كشت بادام نسبت به انار در خاك سطحي- زير سايه انداز 12/10% و در خاك سطحي- خارج از سايه ­انداز 9/91% مي­باشد، خاك عمقي- زير سايه انداز 19/20% و در خاك عمقي- خارج از سايه­انداز 21/67 % بيشتر گرديد. مقدار روي قابل استفاده در خاك سطحي- زير سايه ­انداز نسبت به خارج از سايه ­انداز درختان انار 9/71% و در خاك عمقي- زير سايه ­انداز نسبت به خارج از سايه ­انداز درختان انار 18/10% بيشتر گرديد. نتايج نشان داد بيشترين درصد شكل شيميايي روي در روش عصاره­ گيري دنباله ­اي مربوط به شكل كل و سپس اكسيدهاي آهن بي­شكل بوده كه قابل دسترس براي درختان نيست. به طور كلي ترتيب شكل­ هاي شيميايي روي به لحاظ كميت به ترتيب زير بود: محلول + تبادلي < متصل به شكل آلي < متصل به اكسيدهاي آهن متبلور < متصل به كربناتها < متصل به اكسيد منگنز < متصل به اكسيدهاي آهن بيشكل < كل به طور كلي بهنظر ميرسد سايهانداز درختان به تأمين روي مورد نياز و در نتيجه استقرار بهتر گياه در منطقه كمك ميكند. از دلايل مهم اين تغييرات وجود ماده آلي بيشتر در زير سايه انداز درختان ميباشد كه باعث افزايش سهم شكل هاي قابل استفاده روي در زير سايه انداز شده است. اين تأثير در زير سايه انداز درختان بادام بيش از انار بود.

Zinc (Zn) is one of the most important nutrient elements for plants, but its availability in calcareous soils is low. The availability of Zn for plants depends on relative distribution of its chemical forms in the soil, which is dependent on soil properties. The present research was conducted to investigate the distribution of chemical forms of Zn in two soils under almond and pomegranate trees using sequential extraction procedure. Results showed that the amount of DTPA extractable Zn in the surface soil under-canopy, surface soil-interspaces, subsurface soil under-canopy, and subsurface soil-interspaces were higher for almond cultivation compared to pomegranate by 12.10%, 9.91%, 19.20%, and 21.67%, respectively. The amount of available Zn on the surface soil under-canopy was higher compared to the interspaces of pomegranate trees by 9.71% and in subsoil under-canopy was higher in comparison with interspaces by 10.18%. The results showed that residual form was the highest chemical fraction of Zn followed by the Zn associated with iron oxides forms which are not available to trees. Generally, the amounts of the chemical forms of Zn were as follows: Soluble+exchangeable > organic-bound >Crystalline Fe-oxide-bound > Carbonate-bound >Mn- oxide-bound > Amorphous Fe- oxide-bound > residual. Overall, it appears that the canopy helps the trees in providing the essential nutrients and thus to have a better establishment in the area. The presence of higher organic matter under trees canopy is one of the most important reasons for the transformation of Zn from stable fractions to more available forms. Such effects were noticeable for almond canopy as compared to that of pomegranate.