تأثير شوري و سديم آب آبياري و بافت خاك بر برخي ويژگي هاي مكانيكي خاك و رطوبت مناسب براي خاك ورزي

Effects of Salinity and Sodicity of Water and Soil Texture on Some Soil Mechanical Properties and Optimum Water Content for Tillage

در بسياري از كشورهاي خشك و نيمه­خشك، جمعيت در حال ازدياد و نياز به افزايش توليد مواد غذايي مديران را به در نظر گرفتن هرگونه منبع آب براي رشد و توسعه بيشتر مجبور مي­كند. كيفيت آب آبياري مي­تواند ويژگي­هاي فيزيكي، شيمياي و بيولوژيكي خاك را تغيير دهد. در اين پژوهش اثر بافت خاك، شوري و سديمي بودن آب بر برخي ويژگي­هاي فيزيكي و مكانيكي خاك بررسي شد. دو خاك با بافت لوم­رسي و لوم­شني با 12 نوع آب با كيفيت متفاوت، تركيبي از چهار سطح شوري (EC) شامل 0/2، 1، 6 و 10 دسي­زيمنس بر متر و سه سطح سديمي­بودن (نسبت جذب سديم، SAR) شامل 1، 5 و 12، براي پنج بار تر و خشك شدند. حدود پايايي و شاخص­هاي خميرايي و تردي، رس قابل پراكنش و رطوبت بهينه در آزمون تراكم پروكتور اندازه ­گيري شد. نتايج نشان داد كه تيمارهاي آزمايشي ويژگي­هاي اندازه­ گيري شده را بطور معني­داري تحت تأثير قرار دادند كه نشان­دهنده تأثير آب بر ريزساختمان و در نتيجه بر ويژگي­هاي مكانيكي خاك مي­باشد. تأثير شوري و سديمي بودن آب در خاك لوم­رسي بيشتر از خاك لوم­شني مشاهده شد. در خاك لوم­شني، به علت وجود رس كم، تغييرات معني­داري در مورد حدود پايايي مشاهده نشد، در حالي كه در خاك لوم­رسي اين تغييرات بارز و مشخص بود. براي هر تيمار شوري، افزايش SAR آب سبب افزايش شاخص خميرايي و كاهش شاخص تردي گرديد، كه هر دو از عوامل ايجاد كننده خاك­ورزي نامطلوب مي­باشند. افزايش كلسيم در هر تيمار SAR، سبب كاهش ميزان رس قابل پراكنش و افزايش رطوبت بهينه آزمون پروكتور گرديد.

In many arid and semi-arid countries, population growth and the need for increased food production are forcing the management planners to consider all sources of water to achieve further development. Water quality could affect soil physical, chemical, and biological properties. A laboratory experiment was carried out to study the effect of soil texture and salinity and sodicity of water on some physical and mechanical properties of the soil. Two soils with sandy loam and clay loam textures were treated with twelve waters with different qualities, i.e. combinations of four levels of salinity (EC) including 0.2, 1, 6, and 10 dS m-1 and three levels of sodicity (SARs of 1, 5, and 12), and were subjected to wetting and drying for five times. The consistency limits, plastic and friability indices, dispersible clay and optimum water content in Proctor compaction test were determined. The significant effects of treatments on the determined soil properties suggested that water quality altered the soil microstructure. Effects of salinity and sodicity on clay loam soil were more than sandy loam soil. Unlike the clay loam soil, in the sandy loam soil, the consistency limits did not significantly change as a result of low clay content. At each salinity treatment, the higher the SAR of water, the greater was the impact on soil microstructure; as the plasticity index was increased and friability index was decreased, both might result in undesirable tillage operations. Increase in the calcium concentration at each SAR treatment reduced the dispersible clay and increased Proctor test optimum water content.