اثر كنترل جوندگان صحرايي در كاهش ليشمانيوز جلدي نوع روستايي در استان گلستان (1395)

Effect of wild rodents control in reduction of zoonotic cutaneous leishmaniasis in Golestan province, north of Iran (2016

زمينه و هدف: بيماري ليشمانيوز يكي از مهم‌ترين بيماري‌هاي ناقل‌زاد است كه توسط پشه خاكي‌ها به انسان و ديگر حيوانات منتقل مي‌شود. اين مطالعه به منظور تعيين اثر كنترل جوندگان صحرايي در كاهش ليشمانيوز جلدي نوع روستايي انجام شد. روش بررسي: در اين مطالعه توصيفي - تحليلي، عمليات كنترل جوندگان با استفاده از سم فسفردوزنگ 2.5% در ماه‌هاي ارديبهشت، تير و شهريور سال 1395 در 45 روستاي شهرستان گنبدكاووس استان گلستان انجام گرديد. مراحل اجراي عمليات در هر يك از روستاها امتياز‌بندي شد. به طوري كه به هر يك از مراحل لانه‌كوبي (يك مرحله) و طعمه‌گذاري (سه مرحله) 25 امتياز در نظر گرفته شد. بروز بيماري گزارش شده در هر يك از روستاها نيز استخراج شد. در نهايت ارتباط بين امتياز جونده‌كشي در هر يك از روستاها با بروز بيماري مورد مقايسه قرار گرفت. يافته‌ها: لانه‌هاي فعال جوندگان در اطراف 45 روستا وجود داشت. پس از اتمام عمليات كنترل جوندگان، هفده روستا امتياز صفر تا 25، هشت روستا امتياز 26 تا 50، شانزده روستا امتياز 51 تا 75 و چهار روستا امتياز 76 تا 100 را كسب كردند. ميانگين ميزان بروز بيماري در اين روستاها به ترتيب 3466.9±2473.5، 2828±1929.1، 4515.4±3478.4 و 636.3±546.6 تعيين شد. بين اجراي عمليات جونده‌كشي و بروز بيماري سالك ارتباط آماري معني‌دار يافت شد. به‌طوري كه بروز بيماري در روستاهاي داراي امتياز جونده‌كشي 76 تا 100 نسبت به روستاهاي داراي امتياز 51 تا 75 و 26 تا 50 كاهش آماري معني‌داري نشان داد (P<0.05). نتيجه‌گيري: با توجه به كاهش بروز بيماري لشمانيوز جلدي در روستاهاي با امتياز بالاي جونده‌كشي در شهرستان گنبدكاووس، اجراي عمليات كنترل جوندگان صحرايي به صورت اصولي ضروري به‌نظر مي‌رسد.

Background and Objective: Leishmaniasis is one of the most important vector-borne diseases which transmitted by sand flies to humans and other animals. This study was conducted to determine the effect of wild rodents control in decreasing zoonotic cutaneous leishmaniasis (ZCL) in Golestan province, north of Iran during 2016. Methods: In this descriptive-analytic study, rodent control operation was conducted using Zinc phosphide 2.5% in May, July and September 2019 in 45 villages of Gonbad Kavous County in Golestan province, north of Iran during 2016. The stages of operation in each of the villages were scored, as we considered 25 score for each stage of destruction of nests (one stage) and baiting in nests (three stages). Also, incidence rate which is reported in each of the villages was extracted. Finally, the relationship between rodenticide scores in each village with the incidence of disease was compared. Results: There were rodent’s active burrows around 45 villages. After the end of rodents control operation, 17 villages got 0-25 scores, 8 villages 26-50, 16 villages 51-75 and 4 villages 76-100. The mean incidence rate in these villages was determined 3466.9±2473.5, 2828±1929.1, 4515.4±3478.4 and 636.3±546.6, respectively. There was a significant relationship between the implementation of rodents control operation and incidence rate of ZCL, so that in villages with a score of between 76-100, the incidence rate was significantly lower than in the villages with a score of between 51 -75 and 26-50 (P<0.05). Conclusion: Regarding the reduction of the incidence of cutaneous leishmaniasis in villages with high scores in Gonbad-e Kavus County, north of Iran, the implementation of rodents control operation seems to be necessary.