تبيين و ارائه مدل ارزيابي اقتصاد گردشگري روستايي در ايران

گردشگري روستايي به عنوان راهبرد جديد توسعه روستايي، از يك دهه گذشته در مطالعات و پژوهش‌هاي مرتبط با توسعه روستايي مورد مطالعه قرار گرفته است. با اين حال، به دليل تعدد شاخص‌هاي موثر بر گردشگري روستايي و تنوع روستاها در كشور و تفاوت‌هاي آن با كشورهاي ديگر، مدل جامعي، به منظور ارزيابي اقتصاد گردشگري در روستاهاي كشور، ارائه نشده است و لذا ضرورت داشت تا گامي مهم در اين زمينه برداشته شود. در اين پژوهش، از طريق روش كيفي نظريه مبنايي و تركيب آن با ارزيابي‌هاي كارشناسان، اقدام به ارائه يك مدل بومي ارزيابي اقتصاد گردشگري روستايي در كشور شد. بدين منظور از طريق مطالعات ميداني روستاهاي گردشگري كشور، مصاحبه‌ها و گفتگوهاي گروهي با اجزاي گردشگري روستايي، مشاهدات ميداني و نظراخوهي از كارشناسان به صورت پرسشنامه، مدل نهايي ارزيابي اقتصاد گردشگري روستايي كشور ارائه شد كه شامل 5 مقوله بازساخت اقتصادي، گردشگري كشاورزي، گردشگري غيركشاورزي، مشاركت جامعه بومي و پايداري اقتصادي به همراه 21 معيار است و هر يك از معيارها نيز، داراي گويه‌ها و سطوحي از توسعه است. به منظور بررسي كاربردي اين مدل، اقتصاد گردشگري روستاي ابيانه به عنوان نمونه، از طريق اين مدل مورد ارزيابي قرار گرفت كه نشان از تاثيرات نسبي اقتصادي گردشگري بر روستا بود. هم چنين، با توجه به نتايج به دست آمده از روستاي ابيانه، اثرات اقتصادي گردشگري در اين روستا از لحاظ مطلوبيت، معمولي و نسبي ارزيابي شده است. هم چنين در زمينه مهاجرت و كاهش روند آن از روستا به شهر، نقش مهمي داشته و در زمينه سرمايه‌گذاري و اشتغال بخش خدمات اثرات مطلوبي داشته است اما گويا تصوير ذهني از روستا مطلوب نيست و مردم نيز رضايت چنداني از گردشگري ندارند و اين يك نكته بسيار منفي و عامل مهم در ارزش نسبي اثرات اقتصادي گردشگري در روستاي ابيانه است.