مقايسه و اعتبار‌سنجي دو رويكرد بهينه‌سازي كاربري‌ها در آمايش سرزمين شهرستان گرگان

يكي از مهم‌ترين مسئله‌ها در آمايش سرزمين، رفع تعارض ميان كاربري‌هاي متضاد و يا رقيب در يك مكان است. اين امر بايد با توجه به ميزان مطلوبيت و در نظر گرفتن پيامدهاي اقتصادي، اجتماعي و محيط‌زيستي آنها انجام شود. بدين منظور رويكردهاي مختلفي شكل گرفته است كه هر كدام براي رفع اين تعارضات به شكلي اين كار را انجام مي‌دهند. هدف اين تحقيق مقايسه دو رويكرد بهينه‌سازي تخصيص كاربري چندهدفه زمين (MOLA) و انتخاب چندبُعدي (MDCHOICE) است. نخست نقشه‌هاي حاصل از دو رويكرد براي محدوده شهرستان گرگان تهيه شدند و سپس اين نتايج با روش‌هاي آماري و بوم‌شناختي و سنجه‌هاي سيماي‌سرزمين مقايسه شدند. نتايج مقايسه مبتني بر پارامترهاي آماري و بوم‌شناختي حاكي از برتري رويكرد تخصيص كاربري چندهدفه زمين بود. به‌منظور اعتبارسنجي بنابر نتيجه مرحله قبل، نقشه حاصل از رويكرد MOLA به‌عنوان نقشه مرجع و رويكرد ديگر به‌عنوان نقشه مورد مقايسه، استفاده گرديد. سپس، ميزان شباهت و ميزان توافق نقشه‌ها به‌كمك الگوريتم‌هاي مختلف موجود در نرم‌افزارهاي ايدريسي و MCK، بررسي گرديد. نتايج حاصل از بكارگيري هر يك از الگوريتم‌ها، شاخص‌هاي مفيدي مثل مقايسه طبقه به طبقه و سلول به سلول و انواع ديگري از ضرايب كاپا مانند كاپاي هيستو، كاپاي مكاني و كاپاي فازي را ارائه كردند كه بهنوع خود باب مباحث تكميلي در روش‌هاي مقايسه را باز مي‌كند. درنهايت، به‌عنوان يك نتيجه‌گيري فرعي پيشنهاد مي‌شود براي مقايسه نقشه‌هايي كه به روش‌هاي مختلف مدلسازي شده‌اند و يا در اعتبارسنجي‌ها، بجاي ضريب كاپاي معمول يا استاندارد، از انواع مختلف كاپا كه ميزان توافق در مكان و تعداد را نشان مي‌دهند، استفاده شود.