مطالعه و شناسايي الگوهاي ديناميكي همديدي موثر بر رخداد خشكسالي هاي استان سمنان

بروز خشكسالي به عنوان يك ناهنجاري جوي، پديده‌اي طبيعي است، كه ريشه در تغييرپذيري آب و هوا و مهمتر از همه، گردش عمومي جو دارد. با توجه به اين مهم مي‌توان گفت كه سيستم هاي كنترل كننده‌ي گردش عمومي جو، سيكلون‌ها، آنتي سيكلون‌ها و جبهه هاي هوا مي باشند، كه آب و هواي عرض هاي ميانه‌ي كره ي زمين را كنترل مي كنند. بنابراين علل بروز خشكسالي ها را بايد در تغييرات و ناهنجاري الگوهاي جوي جستجو كرد. يكي از اين ناهنجاري ها، واچرخندهاي جوي يا همان آنتي سيكلون ها مي باشد. بررسي و شناسايي ماهيت ساختاري اين پديده به عنوان يكي از ناهنجاري هاي جوي در شناخت دوره هاي خشك مي‌تواند بسيار موثر باشد. به منظور تبيين سازوكار واچرخندها در زمان رخداد خشكسالي هاي فراگير در استان سمنان، ساختار منطقه اي جو مورد بررسي قرار گرفت، كه در راستا، از آمار بارندگي 7 ايستگاه سينوپتيك و 27 ايستگاه باران‌سنجي سازمان هواشناسي استفاده شد. براي شناسايي دوره هاي خشك، شاخص بارش استاندارد (SPI) بكارگرفته شد. در ادامه براي تبيين ساختار واچرخندها، از داده هاي ارتفاع ژئوپتانسيل، فشار تراز دريا، امگا، مولفه‌هاي مداري و نصف النهاري باد متعلق به مركز ملي پيش بيني هاي محيطي/علوم جو (NCEP/NCAR) استفاده گرديد. از نتايج بدست آمده مشخص شد، كه واچرخندها در غالب چهار الگو در رخداد خشكسالي‌هاي منطقه اثرگذارند. استقرار يك فراز قوي بر روي منطقه همراه با تاوايي منفي، نزول ديناميكي شديد هوا، همراه با كاهش شديد رطوبتي و قرارگيري استان در زير چرخندگي منفي از دلايل عمده اين پديده فرين به حساب مي آيد. كاهش رطوبت مورد نياز و از طرفي تقليل يافتن مقادير جريانات صعودي و وارد شدن زبانه هايي از پرفشار سيبري به ايران مركزي سبب شده تا اغتشاشات جوي به حداقل خود برسد.