بررسي تحولات و پايداري روستاهاي پيرامون شهر همدان با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي

افزايش تعداد جمعيت شهري و نيز نسبت شهرنشيتي روندي جهاني است كه در كشورهاي كمتر توسعه يافته ديرتر شروع شده، اما با سرعت زيادي در اين كشورها ازجمله ايران و نيز در استان همدان در حال وقوع است. در اين مسير شهرها هم از نظر جمعيتي و هم از جهت وسعت در حال رشد هستند و با اين رشد اثراتي را بر روستاهاي پيرامون خود نيز برجا مي‌گذارند. اين اثرات با رشد سريع و هجومي هم در شهرها و هم در روستاها به تخريب، مشكلات اجتماعي و اقتصادي و در كل به ناپايداري منجر مي‌شود. در تحقيق حاضر با بهره‌گيري از عكس‌هاي هوايي و ماهواره‌اي و نيز اطلاعات آماري و سيستم اطلاعات جغرافيايي تغييرات محدوده فيزيكي شهر همدان و روستاهاي پيرامون آن از سال 1335 تا 1393 و نيز تحولات جمعيتي كليه مقاطع آماري موجود براي همين دوره زماني بررسي شده است. در اين دوره محدوده فيزيكي شهر همدان 7/9 برابر و محدوده رسمي آن 16 برابر شده درحالي‌كه جمعيت آن 5/5 برابر شده است. فزوني رشد وسعت شهر همدان نسبت به رشد جمعت با شرايط كلي رشد فيزيكي شهرها در ايران تطبيق دارد. از 16 روستاي پيرامون شهر، طي دوره بررسي 10 روستا به بافت شهر ملحق شده‌اند. افزايش وسعت محدوده فيزيكي مختض شهر نبوده و بررسي تغيير محدوده فيزيكي روستاهاي باقي‌مانده در محدوده نشان دهنده افزايش وسعت همه آن‌ها و در مجموع افزايش 8/2برابري محدوده فيزيكي آن‌ها است. روشي كه در اين تحقيق با تركيبي از كليه عكس‌هاي هوايي منطقه و يك تصوير ماهواره‌اي براي يك مقطع در محيط نرم افزار Arc GIS بوده، كارآمدي خوبي در بررسي روند و سرعت تغييرات محدوده‌هاي فيزيكي مورد بررسي نشان داده و براي استفاده در شهرها و روستاهاي ديگر كشور قابل توصيه است و در صورت وجود پشتيباني لازم مي‌تواند با عمليات ميداني تكميل گردد.