تمايز وجود و ماهيت نزد فارابي و مقايسۀ آن با نظر بوئتيوس در باب تمايز وجود و موجود

نظر ارسطو در باب وجود و موجود در طول تاريخ فلسفه، از جانب شارحان و ديگر فلاسفۀ مشاء بارها مورد بررسي قرار گرفته است. از جملۀ شارحان مهم و تأثيرگذار ارسطو در اين مورد (در دو جهان مسيحيت و اسلام) بوئتيوس و فارابي هستند. فارابي در سنت فلسفۀ اسلامي به عنوان نخستين متفكر، پرسش از معناي وجود را به طور جدي مطرح نموده و با گذار از تمايز منطقيِ ميان وجود و ماهيت به تمايزي متافيزيكي، امكان تمايز ميان واجب و ممكن را طرح و سپس با رويكردي نوافلاطوني به توجيه آفرينش بر اساس نظريۀ فيض پرداخته است. بوئتيوس نيز به عنوان نخستين متفكر مشايي سنت فلسفۀ مسيحي است كه بحث تمايز وجود و موجود را شالودۀ فلسفۀ خود (مخصوصاً در باب مسئلۀ شر) نموده است. او با استفاده از نظريۀ صورت و ماده، اين تمايز را توجيه نموده كه شرحي است بر نظر ارسطو در اين باب، ليكن با رويكردي الهياتي. چنين توجيهي وي را بر آن داشته كه جهت تبيين مسئلۀ آفرينش و رابطۀ خالق و مخلوق از نگاه افلاطوني و مسئلۀ بهره‌مندي او نيز كمك بگيرد. در اين نوشتار بعد از تبيين مسئلۀ تمايز، به تحليل ديدگاه هر دو متفكر در مورد ماهيت اين تمايز، انگيزه‌هاي نيل به آن و نتايج و پيامدهاي آن در فلسفۀ اين دو فيلسوف پرداخته شده است.