حكمت عملي؛ چيستي اجزاء و اقسام آن

حكمت عملي، دانشي است كه به بررسي رفتار ارادي انسان در مسير سعادت مي‌پردازد و هدفش به كارگيري حقايق ارادي پس از شناخت آن‌هاست. مسائل حكمت عملي، ويژگي‌هاي افعال ارادي و ملكات انساني براي دستيابي به قوانين كلي در اين باره و نيز تنظيم كنش‌هاي انساني بر پايۀ اين قوانين كلي است. مبادي حكمت عملي، قضاياي يقيني است؛ به گواه اينكه حكمت عملي در شمار دانش‌هاي برهاني قرار دارد. ملاك تقسيم حكمت عملي به اخلاق، تدبير منزل و سياست مدن، به گونه‌اي است كه همۀ علوم انساني برهاني را دربرمي‌گيرد و البته دانش نواميس كه مشتمل بر آموزه‌هاي وحياني است، جزء اقسام حكمت عملي نيست، بلكه از مبادي آن مي‌باشد. خواجۀ طوسي معتقد است كه حكمت عملي چون از روش عقلي و تجربي بهره مي‌گيرد و احكام آن ثبات دارد، متفاوت با دانش فقه و نيز آداب و رسوم ميان مردم است و ارتباطي با آن‌ها ندارد. اين سخن خواجه را نمي‌توان ناسازگار با برتر بودن اصل آموزه‌هاي ديني و تكيۀ حكمت عملي بر اين آموزه‌ها دانست.